חסידישע פֿרויען: דערדריקטע אָדער אשת־חילס?

Hasidic Women of Valor or Victims of Sexism?

YouTube

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published May 02, 2014, issue of May 23, 2014.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

אַזעלכע גאָר פֿרומע יונגע־לײַט, ווי דער דערמאָנטער שפּעטערדיקער מנין, קוקן נישט אויף די פֿרויען. אַ טייל פֿון זיי שטרעבן בכלל נישט קוקן אַרום זיך ווײַטער ווי אַרבע־אמות. צי טוען זיי דאָס צוליב שׂינאה אָדער פֿאָראורטייל? זיכער נישט. די חסידישע מענער פּרוּוון מיט אַזעלכע עצות אײַנצוהאַלטן זייערע ליבע־הירהורים.

ס׳איז כּדאי זיך צו דערמאָנען, אַז די חסידישע פֿרויען זענען אַ טייל פֿון דער זעלבער ייִדישער קולטור, וואָס באַטראַכט איר היים־שפּראַך ווי דאָס „מאַמע־לשון‟ און שאַצט אָפּ די פֿאָלק־מינהגים, וואָס שטאַמען אָפֿט דווקא פֿון די פֿרויען. למשל, ווען די מענער לייענען בײַם יום־טובֿדיקן טיש סיפּורי־צדיקים פֿון פֿאַרשיידענע ספֿרים, דערציילן די מאַמעס זייערע קינדער, ווי אַזוי מע זאָל זיך פּראַקטיש אויפֿפֿירן. אינעם חדר קנעלט מען די טעאָרעטישע גמרא, און פֿון דער באָבען לערנט מען אָפּ ווי אַזוי צו זײַן אַן ערלעכער ייִד. דערפֿאַר איז נישט ריכטיק צו זאָגן, אַז די פֿרויען שפּילן נישט קיין ראָלע בײַ די חסידים; הגם זייער ראָלע קאָן אויסזען באַשיידן און באַגרענעצט, זענען זיי די היטער — און, צומאָל, אויך שאַפֿער — פֿון משפּחה־טראַדיציעס.

אַזוי ווי אין אַלע מענטשלעכע קולטורן, זענען אין די חסידישע קהילות פֿאַראַן ערנסטע סאָציאַלע פּראָבלעמען; מע טאָר זיי אָבער נישט פֿאַרוואַנדלען אין גוזמאדיקע באַשולדיקונגען. אויב עמעצער זאָרגט זיך ערנסט וועגן דעם מצבֿ פֿון די חסידישע פֿרויען, מוז מען קודם אויסהערן זייערע אייגענע מיינונגען וועגן לעבן, באַמערקן זייער רעאַלע ראָלע אין ייִדישקייט, ווי אויך אָפּשאַצן די פֿעמיניסטישע עלעמענטן און רעוואָלוציאָנערע חידוש־כּוחות, וואָס געפֿינען זיך יאָ אין חסידות, הגם נישט אַלעמאָל ליגן זיי אויפֿן אויבערפֿלאַך.

נישט געקוקט אויף פֿאַרשיידענע באַגרענעצונגען, שטאָלצירן אַ סך חסידישע פֿרויען מיט זייער אויסזען און הנהגות. אין דעם זין, זענען זיי עכטע „אשת־חילס‟ — בראַווע קעמפֿערינס קעגן דעם וועלטלעכן קאָנפֿאָרמיזם און וועכטער פֿונעם חסידישן „אינדזל פֿון ייִדישלאַנד‟. ווען מע שילדערט זיי פֿון דער ווײַטנס ווי נעבעכדיקע צוריקגעהאַלטענע קרבנות פֿון כּלערליי צרות, קאָן מען זאָגן, אַז אַזאַ קוק גופֿא שמעקט אַ העסלעכן סעקסיזם.