אַקאַדעמיע — שמאַקאַדעמיע

Academia - Shmakademia


פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published July 06, 2014, issue of August 01, 2014.

די אַקאַדעמיע איז הײַנט נישט מער ווי אַ טײַער שוי־פֿענצטער. אַ דיפּלאָמע פֿון אַ באַרימטן אוניווערסיטעט איז ווערט געלט, אַ סך פֿון דער יונגוואַרג ווערט סערווירט הײַנט אַן איבערגעשטאַנען מאכל, אַ סך פֿון די פּראָפֿעסאָרן פֿאַרלאָזן זיך אויף זייערע געהילפֿן צו לערנען זייערע קלאַסן, דער עיקר דאַרף מען אָנטרעפֿן אויף אַן ערנסטן, איבערגעגעבענעם פּראָפֿעסאַר מיט אַ געוויסן.

מיר איז גוט, איך בין געווען אַ יתום. זינט דער פּראָפֿעסאָר אוריאל ווײַנרײַך איז נפֿטר געוואָרן יונגערהייט, האָט שוין ייִדיש אָנגעוווירן איר סטאַטוס ווי אַ פֿולע קאַטעדרע און געבליבן נישט מער ווי אַ ייִדיש־פּראָגראַם.

די ייִדיש־קאַטעדרע האָט זיך אין די זעכציקער יאָרן געפֿונען אין דער לינגוויסטישער אָפּטיילונג פֿון קאָלומביע־אוניווערסיטעט צוזאַמען מיט אַנדערע אייראָפּעיִשע שפּראַכן. אין די אַכציקער יאָרן, ס’הייסט אין מײַנע צײַטן איז עס נאָך אַלץ אײַנגעשטאַנען אינעם „פֿילאָסאָפֿי האָל‟־געבײַדע.

לינגוויסטיק איז אין די אַכציקער יאָרן אַראָפּ פֿון דער אַרענע, איז דער ייִדיש־פּראָגראַם אַדאַפּטירט געוואָרן פֿון דער דײַטשער אָפּטיילונג. דעם אמת געזאָגט האָט די דײַטשע אָפּטיילונג געפֿירט באַזונדערע קורסן וואָס האָבן אָפּגעשטאַמט פֿון דײַטש, ווי דעניש, האָלענדיש און שוועדיש.

אין יענע יאָרן בין איך געווען אַ גראַדויִר־סטודענטקע אין קאָלומביע. געפֿירט האָט די ייִדיש קלאַסן מיכל הערצאָג, זײַט מוחל, דער „דעקאַן‟ מיכל הערצאָג אָן אַ ציל און אָן אַ חשבון.

אַזוי ווי איך האָב גוט געקענט אוריאלן קען איך עדות זאָגן אַז ער איז געווען אַ נאַיִווער ליטוואַק, אַ בריליאַנטענער לינגוויסט, און נישט באַוויזן צוליב זײַן פֿריצײַטיקער קראַנקהײַט צוצוגרייטן אויף זײַן אָרט קוואַליפֿיצירטע, איבערגעגעבענע און ערנסטע ייִדיש־קענער, וועלכע זאָלן זײַן בכּוח ממשיך צו זײַן די ייִדישע ירושה.

איז כּל־זמן דער גאָר קוואַליפֿיצירטער פּראָפֿעסאָר רחמיאל פּעלץ האָט געפֿירט די ייִדיש־פּראָגראַם איז אַלץ געגאַנגען ווי געשמירט. מיר האָבן ביידע געהאַט איבער הונדערט סטודענטן, סײַ אָנהייבער, מיטעלע און אַוואַנסירטע, און סײַ גראַדויִר־סטודענטן וועלכע האָבן זיך געגרייט צו זייערע מאַגיסטערס און דאָקטאָראַטן אויף פֿאַרשיידענע אינטערעסאַנטע ייִדישע געביטן.

איז דאָך גוט! האָט מען ד״ר פּעלצן משלח געווען און נישט באַוויליקט צו געבן חזקה (טעניאָר), וועט איר דאָך פֿרעגן פֿאַר וואָס? וועל איך אײַך מסביר זײַן.

אוריאלס נאָכפֿאָלגער, פּראָפֿעסאָרן מיט חזקה, האָבן איבערגענומען די קורסן פֿון מזרח־אייראָפּעיִשער געשיכטע, ייִדישע ליטעראַטור אויף ענגליש, כאָטש ייִדיש איז בײַ זיי געווען אַ ביין אין האַלדז.

געווען אַ צײַט ווען איינער פֿון זיי האָט מיך פֿאַרבעטן אין זײַן קאַבינעט צו כאַפּן אַן ערנסטן שמועס. בין איך געקומען אין צײַט און געווען נײַגעריק צו וויסן אין וואָס עס האַנדלט זיך.