(די 4 טע זײַט פֿון 4)
צו די אַלע פּײַנלעכע סתּירות דאַרף איך צוגעבן נאָך איינע: פֿון איין זײַט, שאַפֿן די ישׂראלדיקע ייִדן אַ נײַעם, בעצם וועלטלעכן אופֿן, ווי אַזוי צו זײַן אַ ייִד. גלײַכצײַטיק, טענהן די אַמעריקאַנער ייִדן, אַז ייִדישקייט איז נאָר אַ רעליגיע, און נישט קיין אידענטיטעט, כּדי זיך צוצופּאַסן צו דער וועלטלעכער (באַהאַלטענערהייט — קריסטלעכער) אַמעריקאַנער געזעלשאַפֿט. און בשעת־מעשׂה באַקלאָגט מען זיך, ווײַל די יונגע אַמעריקאַנער ייִדן אידענטיפֿיצירן זיך ניט מיט ייִדישקייט!
ווי פֿריִער געזאָגט, מיין איך, אַז די אַמעריקאַנער ייִדישע קהילה האַלט בײַם ברעג פֿון אַ בײַט, און זי ווייסט, אַז אָט דער בײַט דאַרף זיך מסתּמא אָנהייבן פֿון דער דערציִונג־סיסטעם. איך שטעל זיך פֿאָר, אַז אפֿשר וואָלט אַן אַנדער מין דערציִונג, וואָס זאָל נישט געבויט ווערן אויף אָט דער לאַנגער רשימה סתּירות, דערפֿירן צו אַ נײַעם באַנעם לגבי מדינת־ישׂראל צווישן די אַמעריקאַנער ייִדן. צי מע וויל יאָ, צי נישט, וועט דער אופֿן, ווי אַזוי די אַמעריקאַנער ייִדישע קהילה וועט באַנעמען מדינת-ישׂראל, האָבן זייער אַ וויכטיקע השפּעה אויף דעם, וואָס ס׳וועט פֿאָרקומען אין מיטעלן מיזרח.
אַז מע רעדט וועגן קינדער־דערציִונג, איז פֿאַרשטענדלעך: מע רעדט וועגן אַן ענין פֿון דורות. ס’איז נישט עפּעס אַזוינס, וואָס קען זיך בײַטן, צי עפּעס, וואָס קען בײַטן די קהילה אין איין מעת־לעת, און ס׳וועט נישט העלפֿן קיין פֿײַער־הפֿסקה צווישן מדינת־ישׂראל און „כאַמאַס‟. אָבער פֿאָרט דאַרף מען אַרבעטן אויף די וואָרצלען פֿונעם מצבֿ, און נישט נאָר אויף די צווײַגן און בלעטער. איך בלײַב איבערצײַגט, אַז דאָס איבערמאַכן דעם לערנפּלאַן פֿאַר קינדער איז דער בעסטער אופֿן (אָדער כאָטש מײַן אופֿן) צו אַרבעטן איבער די וואָרצלען. דער שליסל צום לערנפּלאַן איז די געשיכטע; און דער שליסל צו דער געשיכטע — די ייִדישע שפּראַך.
דערפֿאַר בין איך דאָ אין ייִוואָ, זיך אויסצולערנען וויפֿל איך קען נאָר. פֿון צײַט צו צײַט ציט דאָס האַרץ צו עבֿרית און צו אַראַביש, און עס ווילט זיך לייענען אַ שלל אַרטיקלען וועגן דער הײַנטיקער פּאָליטיק. אָבער דערווײַל באַמי איך זיך צוגרייטן צו ביסלעך צו אַרבעטן איבער די וואָרצלען. דורך דעם ווער איך אַליין אַ צווײַג פֿון דעם גאַנצן בוים ייִדנטום, וואָס פּרוּווט אין די־אָ שווערע צײַטן זיך צו געבן אַן עצה, ווי פֿון בראשית אָן.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.