זײַט פֿאָרזיכטיק: קעלבערנע יוצרות

Idiotic Definitions

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published September 26, 2014, issue of October 10, 2014.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

רבי הלל האָט געזאָגט: אין בור ירא חטא, אַן איגנאָראַנט אַ גראָבער־יונג האָט ניט מורא פֿאַר אַ זינד (װײַל ער פֿאַרשטײט ניט, װאָס אַ זינד הײסט)… ולא הבישן למד, און אַ בישן (גאָר אַ שעמעװדיקער) װעט ניט קענען לערנען. פֿאַר װאָס? װײַל ער שעמט זיך פֿרעגן דאָס, װאָס ער פֿאַרשטײט ניט; כּדי צו פֿאַרשטײן, דאַרף מען זײַן מוטיק, דאַרף מען האָבן „חוצפּה‟ צו דערגײן דעם טאָלק. חוצפּה איז ניט מער װי אַ כּלי אין באַגרײַפֿן די װעלט, אָבער עס איז אױך קלאָר, אַז אױך מיט צװײ טױזנט יאָר צוריק האָבן מיר געהאַט סײַ גראָבע־יונגען, עם־הארצים, װי אױך אײדעלע חכמים און בישנים.

װי אַ בײַשפּיל פֿון דער ייִדישער חוצפּה ברענגען די מחברים פֿון דער „רוסישער ענציקלאָפּעדיע‟ אַ באַקאַנט בילד פֿון אַלבערט אײַנשטײן מיט אַן אױסגעשטעקטער צונג. אונטערן בילד שטײט אַן אונטערשריפֿט אין נוסח פֿון די קעלבערנע יוצרות: „מיט דעם בילד זאָגט אײַנשטײן די גױים – ‘נו, װי האָב איך אײַך, טיפּשים, אָפּגענאַרט?!’‟ דאָס בילד און דעם אונטערשריפֿט ברענגט די „רוסישע ענציקלאָפּעדיע‟ װי אַן אילוסטראַציע צו װלאַדימיר איסטאַרכאָװס „װיסנשאַפֿטלעך‟ בוך, „אַ קלאַפּ פֿון די רוסישע געטער‟, אין װעלכן ער צעקײַעט פֿאַרן יונגן דור רוסישע פּאַטריאָטן די גרױסע „ייִדישע סודות‟, און פֿאַרגעסט ניט צו ברענגען אַ בײַשפּיל פֿון דער „ייִדישער חוצפּה‟:

„דאָס אַלװעלטלעכע ייִדנטום האָט אײַנגעבוכעט מאַיאָנטקעס מיט געלט, און דורך די מאַס־מעדיאַ צעבלאָזט די ‘גרױסקײט’ פֿון אײַנשטײן און באַשטימט דעם שװאַכזיניקן אידיאָט און פֿאַלסיפֿיקאַטאָר װי דעם גרעסטן גאָון פֿון אַלע צײַטן און פֿעלקער. בײַ די זשידעס מיינט די חוצפּה — דרײסטקײט. און אַ חוצפּהדיקע דעמאָנסטראַציע פֿון דער חוצפּה – דאָס איז די גרעסטע זשידאָװסקע דרײסטקײט‟. סוף ציטאַט.

אָט אַזאַ „ענציקלאָפּעדיע‟ און אָט אַזאַ „טראַדיציע‟, װעלכע עס לײענען און אין װעלכער עס גלײבן טױזנטער און טױזנטער פּשוטע „רוסישע פּאַטריאָטן‟. דעם אמת געזאָגט, האָב איך געמײנט, אַז די צײַטן פֿון דער פּרימיטיװער און גרעבלעכער שׂינאה צו ייִדן זײַנען פֿאַרבײַ. כ’בין זיך מודה: כ’האָב געהאַט אַ טעות. עס װײַזט זיך אַרױס, אַז גערעכט איז געװען מײַן באָבע מילכּה, זאָל זיך מיִען, װען זי האָט געפּסקנט: „קינדערלעך, זײַט פֿאָרזיכטיק, אַ חית בלײַבט אַ חית.‟