ניו־סקווער: אַ רײַכער סקלאַד פֿון רוחניות

New Square: Rich Warehouse of Spirituality

דער אַלטער שיל־בנין אינעם עוואַקויִרטן ראַדיאַציע־געליטענעם טשערנאָביל
דער אַלטער שיל־בנין אינעם עוואַקויִרטן ראַדיאַציע־געליטענעם טשערנאָביל

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published December 26, 2014, issue of January 23, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

אין מײַן פֿאָריקן אַרטיקל האָב איך געטענהט, אַז די פּראָבלעמען אינעם הײַנטיקן שטעטל ניו־סקווער זענען פֿאַרבונדן מיט דעם, וואָס אַ סך אָרטיקע תּושבֿים זענען בעצם האַלב־מתנגדים, ווײַט פֿונעם אָריגינעלן חסידישן דרך. ס׳איז מערקווירדיק, אַז די ענגלישע איבערזעצונג פֿון „מאור־עינים‟ האָט אינעם יאָר 1982 אַרויסגעגעבן דער באַקאַנטער קאַטוילישער פֿאַרלאַג Paulist Press.

אַרטור גרינס ענגלישע איבערזעצונג פֿון „מאור עינים‟
אַרטור גרינס ענגלישע איבערזעצונג פֿון „מאור עינים‟

אין ניו־סקווער פֿאַרנעמט דער דאָזיקער ספֿר גאָר אַ וויכטיק אָרט. אַזוי ווי די חב״דניקעס, וואָס לערנען יעדן טאָג אַ פֿראַגמענט פֿון „תּניא‟, איז בײַ די סקווערער אָנגענומען אַ טאָג־טעגלעכער שיעור פֿון „מאור־עינים‟. ווייניק חסידים לערנען עס אָבער מיט אַן עכטער טיפֿקייט. אַזאַ אינסטיטוציע, ווי דער ליובאַוויטשער „היכל מנחם‟, וווּ מע פֿירט אָפֿנטלעכע סיסטעמאַטישע פֿאָרשונגען פֿון תּורת־החסידות, זענען אין ניו־סקווער נישטאָ. עס באַקומט זיך, אַז די וועלט האָט צום ערשטן מאָל באַקומען אַ מעגלעכקייט צו באַקענען זיך מיט די געדאַנקען פֿונעם ערשטן טשערנאָבילער רבין בלויז אַ דאַנק די נײַגעריקע קאַטוילישע אַרויסגעבער און דעם נעאָ־חסידישן איבערזעצער, אַרטור גרין — איינער פֿון די שליסל־פֿיגורן אינעם נישט-אָרטאָדאָקסישן „ייִדישער התחדשות‟ (Jewish Renewal).

אַזוי ווי „תּניא‟, איז „מאור עינים‟ אַ טיפֿער פֿילאָסאָפֿיש־מיסטישער אוצר, הגם דער סטיל פֿון די דאָזיקע צוויי קלאַסישע חסידישע ספֿרים שיידט זיך שטאַרק אונטער. פֿונדעסטוועגן, ווי געזאָגט, לאָזן זיי זיך קאָמבינירן מיטן אינטעלעקטואַליזם פֿון חב״ד.

למשל, איצט לייענען מיר אין דער תּורה וועגן דעם, ווי יעקבֿ אָבֿינוס משפּחה האָט זיך באַזעצט אין מצרים. אין צוויי וואָכן אַרום וועלן מיר לייענען וועגן דעם נײַעם פּרעה, וועלכער האָט נישט געקענט יוספֿן און אָנגעהויבן רודפֿן ייִדן. ס׳איז פֿאַראַן אַ באַקאַנטער מחלוקת אין גרמא: איז אויפֿן מיצרישן טראָן טאַקע אַרויף אַ נײַער קיניג, אָדער דער זעלבער אַלטער פּרעה האָט פּלוצעם געביטן זײַן באַציִונג צו ייִדן?

„מאור עינים‟ לייזט דאָס דאָזיקע מחלוקת אויף אַ כּמעט פּאָסט־מאָדערניסטישן אָדער כּמו־בודיסטישן אופֿן. דער טעקסט פֿון דער תּורה און די אַרומיקע ווירקלעכקייט קאָן אָפּגעטײַטש ווערן אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים, צומאָל אינגאַנצן היפּוכדיקע. ווען ייִדן אין מצרים האָבן דערגרייכט אַ געוויסע מדרגה פֿון געטלעכער השׂגה, האָט די גאַנצע וועלט אַרום זיי זיך ממש געביטן. ממילא, איז דער זעלבער קיניג געוואָרן ממש אַ נײַער מענטש. ביידע צדדים פֿונעם גמרא־מחלוקת זענען גערעכט, אָבער זיי קוקן אויף דער וועלט פֿון פֿאַרשיידענע זײַטן.