וואָס הייסט אַ „פּוילישע דריבקע‟?

What Exactly is a Poylishe Dribke?

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published December 28, 2014, issue of January 23, 2015.

Agnes Noyes Goodsir

ערשט געלייענט קאָבי ווײַצנערס אַרטיקעלע אין פֿאָרווערטס, וווּ ער דערציילט פֿון די פּוילישע גליקן און אין צווישן בעט ער אַ דערקלערונג וועגן דער פֿראַזע, „אַ פּוילישע דריפּקע‟.

איז קודם און צום אַלעם ערשטן קען איך קאָבין, אַ וווילער און סימפּאַטישער חבֿרהמאַן, אַמאָל אפֿילו געאַרבעט אין „פֿאָרווערטס‟ און זיך פֿאַרנומען מיט פֿאַרשיידענע פּראָפֿעסיעס. די לעצטע יאָרן וווינט ער אין פּוילן. אָבער נישט אין דעם גייט עס.

פּוילישע ייִדן, דער עיקר — די שארית־הפּליטה ייִדן, צעזייט און צעשפּרייט, געדענקען גאַנץ גוט דעם ברוך־הבא, וואָס זיי האָבן באַקומען נאָכן אומקערן זיך פֿון געטאָס און לאַגערן, בונקערס מיט דער סאָוועטישער שרעק פֿאַרן מאָרגן. מיר געדענקען גוט דעם קעלצער פּאָגראָם. די שרעק אומצוקערן זיך אין אייגענעם שטעטל האָט געשמעקט מיט גרויס סכּנה. די פּוילישע באַנדיטן, אַמאָליקע שכנים, פֿלעגן אָנפֿאַלן אויף די צוריקגעקומענע ייִדן און ממיתן. האָבן די געראַטעוועטע ייִדן געכאַפּט וואָס עס איז זיי פֿאַרבליבן פֿונעם לעבן און געמאַכט אַ ויברח ווו די וועלט האָט אַן עק.

די צרה מיט אונדז ייִדן איז וואָס מיר אַסימילירן זיך, נעמען איבער די קולטור פֿונעם פֿאָלק מיט וועלכן מיר הויזן. די בעסטע באַווײַזן זײַנען די דײַטשע ייִדן, די יעקעס. זיי האָבן זיך פֿאַרוואַנדלט אין סאַמעראָדנע דײַטשן און ס’האָט זיי געהאָלפֿן ווי אַ טויטן באַנקעס ווען ס’איז געקומען צו דער ייִדישער אויסראָטונג.

ווען די מיזרח־אייראָפּעיִשע ייִדישע פּליטים האָבן זיך גענומען באַזעצן אין „וואַשינגטאָן הײַטס‟, מאַנהעטן, האָבן זיי זיך אָנגעשטויסן אין די יעקעס, זיי האָבן זיי גערופֿן „דער פֿערטער רײַך‟ ייִדן. דאַקעגן, די ייִדן וואָס האָבן שטאַרק געהאַלטן פֿונעם בינטל פּוילישער אינטעליגענץ האָבן זיך אָפּגעזונדערט פֿון דער ייִדישער גאַס און זיך פֿאַרוואַנדלט אין „גאָלדענע פּאַוועס‟, וואָס קענען בשום־אופֿן נישט אויפֿהערן צו באַוווּנדערן די שאָנקייט פֿון זייערע קאָלירפֿולע עקן.

דער באַרימטער פּויליש־ייִדישער דיכטער יוליאַן טובים שרײַבט אין זײַן פֿאַרצײַטיק אַרטיקעלע „מיר, די פּוילישע ייִדן‟ בזה הלשון:

איך בין אַ פּאָליאַק ווײַל איך וויל אַזוי. איך צעטייל די פּאָליאַקן פּונקט ווי איך צעטייל ייִדן אָדער אַנדערע פֿעלקער, צווישן זיי — אינטעליגענטע און נאַראָנים, ערלעכע און שווינדלער, גאונים און שוטים, די וואָס עקספּלואַטירן און די וועלכע מען נוצט אויס, דזשענטל־לײַט און גראָביאַנען…