נתניהוס רעדע: אַ קאָמענטאַר אויף אַ קאָמענטאַר

Netanyahu's Speech: Response to a Reader

אַ חרדישער מאַן גייט פֿאַרבײַ אַ ריזיקן פּלאַקאַט פֿאַרן פּרעמיער בנמין נתניהו, דער קאַנדידאַט פֿון „ליכּוד‟, ירושלים, דעם 5טן מאַרץ
Getty Images
אַ חרדישער מאַן גייט פֿאַרבײַ אַ ריזיקן פּלאַקאַט פֿאַרן פּרעמיער בנמין נתניהו, דער קאַנדידאַט פֿון „ליכּוד‟, ירושלים, דעם 5טן מאַרץ

פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published March 10, 2015, issue of April 03, 2015.

אין שײַכות מיט מײַן פֿריִערדיקן אַרטיקל, „נתניהוס פּורים־שפּיל‟, האָט לייבל באָטוויניק אָנגעשריבן אַזאַ בריוול — מע קען אים לייענען אין דעם עלעקטראָנישן נוסח פֿונעם אַרטיקל:

„טײַערער גענאַדי,

דאַכט זיך, אַז אײַער בײַשפּיל איז ניט ריכטיק. איר שרײַבט: ’…און אויף אַחשוורושן האָט זיך געשניטן דזשאָן ביינער‘. ביינער איז ניט דער ’מלך‘, נאָר אָבאַמאַ. אַחשוורוש איז ניט געווען דער נאַר וואָס מע מאָלט אים — ער האָט געוווּסט גענוי וואָס המן האָט געוואָלט טאָן. מרדכי און אסתּר האָבן קיין מאָל ניט געבעטן, אַז דער מלך אַחשוורוח זאָל ריזיקירן [מיט] זײַנע סאָלדאַטן און אָפּשטעלן המנס טויזנטער הענקערס. ער האָט יאָ געגעבן די ייִדן די רעכט זיך צו פֿאַרטיידיקן.

איך מיין, אַז וואָס נתניהו האָט געוואָלט אויפֿווײַזן איז, אַז די אַמעריקאַנער — אַ חוץ אָבאַמאַ — זאָלן גוט פֿאַרשטיין די סכּנה אין וועלכער ישׂראל, דער מיטל־מיזרח, ייִדן אַרום דער וועלט, און די וועלט בכלל געפֿינט זיך. הײַנט ווייסן מיר, אַז אין אַראַבישע צײַטונגען אין מצרים, סאַודיע און אַנדערשוווּ האַלטן זיי, אַז נתניהו האָט גוט געטאָן און ריכטיק געשילדערט די סיטואַציע. אויב זיי פֿאַרשטייען דאָס, פֿאַר וואָס זאָל אַמעריקע דאָס ניט זען?‟

אין ענגליש איז דאָ אַזאַ באַגריף — thought-provoking, עס דינט ווי אַן אַדיעקטיוו און מע נוצט אים, ווען די רייד גייט וועגן עפּעס וואָס עס פּראָוואָצירט, סטימולירט צו טראַכטן. פֿרײַנד באָטוויניקס בריוו געהערט, בלי־ספֿק, צו אָט דער קאַטעגאָריע. איך מיין דאָ ניט די טעמע פֿון פּורים. עס איז דאָ אַן אַלטע טראַדיציע פֿון ניט־דאָגמאַטישע אינטערפּרעטאַציעס פֿון דער גאַנצער געשיכטע, צופּאַסן זי צום הײַנטיקן טאָג. אַזוי פֿלעגט מען טאָן, אַ שטייגער, אין די מאָסקווער קרײַזן פֿון „רעפֿוזניקעס‟ — אסתּר, המן און אַנדער העלדן האָבן גערעדט וועגן זאַכן, וועלכע האָבן געהאַט גאָר אַ קנאַפּן שײַכות צום תּנ״ך.

איך מיין דאָ דעם צווייטן טייל פֿון פֿרײַנד באָטוויניקס בריוו. איך וויל ניט קאָמענטירן זײַן באַציִונג צום פּרעזידענט אָבאַמאַ. ס׳איז קיין נאָווענע ניט, אַז אַ היפּש ביסל ייִדן האַלטן אים פֿאַר אַ שׂונא־ישׂראל און שׂונא־אַמעריקע (נאָר 11 פּראָצענט רעפּובליקאַנער גלייבן, אַז זייער פּרעזידענט האָט ליב אַמעריקע). איך באַגעגן לײַט מיט אַזעלכע מיינונגען אויף שריט און טריט צווישן די רוסיש־שפּראַכיקע ייִדן. אָבער אויך אין דעם ייִדישן הויפּטשטראָם פֿעלן ניט אויס אַזעלכע מענטשן. דאָס איז, פֿאַרשטייט זיך, זייער רעכט צו טראַכטן אַזוי. איך ווייס אויך, אַז ס’איז אַ פּוסטע טירחה זיי איבערצוצײַגן, אַז זיי זײַנען ניט גערעכט. פּונקט אַזוי ווי ס׳איז ניט כּדאַי זיך אַמפּערן מיט אַן אָנהענגער פֿון דעם פּרעזידענט (איך געהער, ווי איר קענט זיך אָנשטויסן, צו דער צווייטער קאַטעגאָריע, כאָטש איך פֿאַרמאַך ניט די אויגן אויף די נאַרישקייטן, וואָס די איצטיקע אַדמיניסטראַציע טוט.)