די טרערן פֿון דענישן קיניג

Tears of a Danish King

מענטשן‭ ‬פֿון‭ ‬פֿאַרשידענע‭ ‬גלויבנס‭ ‬מאַכן‭ ‬אַ‭ ‬‮„‬שלום–רינג‟‭ ‬אַרום‭ ‬דער‭ ‬שיל‭ ‬אין‭ ‬קאָפּענהאַגען‭, ‬דענמאַרק‭, ‬וווּ‭ ‬אַ‭ ‬ייִדישער‭ ‬וועכטער‭ ‬איז‭ ‬דערשאָסן‭ ‬געוואָרן‭ ‬אין‭ ‬פֿעברואַר‭, ‬שבת‭, ‬דעם‭ ‬14טן‭ ‬מאַרץ
Getty Images
מענטשן‭ ‬פֿון‭ ‬פֿאַרשידענע‭ ‬גלויבנס‭ ‬מאַכן‭ ‬אַ‭ ‬‮„‬שלום–רינג‟‭ ‬אַרום‭ ‬דער‭ ‬שיל‭ ‬אין‭ ‬קאָפּענהאַגען‭, ‬דענמאַרק‭, ‬וווּ‭ ‬אַ‭ ‬ייִדישער‭ ‬וועכטער‭ ‬איז‭ ‬דערשאָסן‭ ‬געוואָרן‭ ‬אין‭ ‬פֿעברואַר‭, ‬שבת‭, ‬דעם‭ ‬14טן‭ ‬מאַרץ

פֿון איתן פֿינקעלשטיין

Published April 02, 2015, issue of April 17, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

אויפֿן ערשטן בליק שאַפֿט זיך אַן אײַנדרוק, אַז די אייראָפּעיִשע רעגירונגען שטעלן זיך קעגן דעם איסלאַמישן טעראָריזם און דער ווירקונג פֿון די מוסולמענישע געמיינדעס אין זייערע לענדער, וואָס האַלט אין איין וואַקסן. און ס׳איז טאַקע אַזוי, ווען עס האָט צו טאָן מיט די אָרטיקע רעגירונגען און דער נאַציאָנאַלער עליט. ווען עס קומט אָבער צו דער ייִדישער באַפֿעלקערונג, מאַכט מען דערפֿון קיין גרויסן צימעס נישט; עס גייט דאָך אַ רייד וועגן באַזונדערע פֿאַלן — אַן אָנפֿאַל אויף אַ ייִד, אַ גרופּע ייִדן, אויף אַ שיל, בית־עולם…

נאָך מער: כ׳בין כּמעט זיכער, אַז ווען די טעראָריסטן וואָלטן אין יענע טראַגישע טעג אָנגעפֿאַלן נאָר אויף דער פּאַריזער כּשרער קראָם און אומגעבראַכט נאָר די עטלעכע ייִדן, וואָלט קיין מיליאָניקער פּראָטעסט־מאַרש געוויס נישט געווען. אין בעסטן פֿאַל, וואָלט דער סעקרעטאַר בײַם פֿראַנצייזישן פּרעזידענט איבערגעלייענט אַ טרויער־אויסדרוק…

אין דער זעלבער צײַט האָבן די רעגירונגען פֿון אייראָפּעיִשע לענדער נישט ווייניק מעגלעכקייטן אָפּצושטעלן דאָס איסלאַמיסטישע הפֿקרות קעגן די ייִדן, אָבער זיי טוען עס נישט. פֿאַר וואָס, פֿרעגט זיך? דער אויספֿיר איז קלאָר: זיך האַלטנדיק בײַ דער אַלטער אויסגעפּרוּווטער טראַדיציע, פֿירן די אייראָפּעער אָפּ פֿון זיך די ווילדע ענערגיע פֿון די מוסולמענישע מאַסן, און ריכטן זיי אָן אויף זייערע ייִדישע שכנים. נאָך מער: אייראָפּע אַליין פֿירט אַ מיאוסע געהיימע מלחמה קעגן ישׂראל. די דאָזיקע מלחמה ווערט אַלץ שטאַרקער פֿון טאָג צו טאָג. דעריבער האָבן די אייראָפּעיִשע ייִדן זיך אַליין געמאַכט פֿאַר ערבֿניקעס אין די הענט פֿון דעם אייראָפּעיִשן פֿאַרבאַנד. די אייראָפּעיִשע רעגירונגען גיבן קלאָר צו פֿאַרשטיין דער ישׂראל־רעגירונג: אָדער איר וועט טאָן וואָס מיר הייסן אײַך, אָדער ס‘וועלן דערפֿון לײַדן דאָ אײַערע ברידער און שוועסטער.

און פֿאָרט, צאַפּלט נאָך ביז הײַנט אינעם האַלטן האַרץ פֿון אייראָפּע דער פּחד פֿאַר יענע ווײַטע טעג פֿון נאָך דער מלחמה, ווען מ׳האָט זיך קוים אויסגעדרייט פֿונעם וועלטס־מישפּט פֿאַרן אויפֿגעטאָנענעם. גיסט מען איצט טרערן פֿון „דענישן קיניג‟ — אָט אין קאָפּענהאַגען, אָט אין פּאַריז, אָט אין אין בריסל…