אַן אינטערוויו מיט שאול זאַריט

An Interview with Saul Zaritt

שאול זאַריט
Facebook
שאול זאַריט

פֿון לייזער בורקאָ

Published April 26, 2015, issue of May 15, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 4)

צי איז דאָ אַ האָפֿענונג, אַז מע וועט עס אַ מאָל אויך דרוקן אויף פּאַפּיר?

צו וואָס? דיגיטאַליש איז בעסער, ווײַל מע קען דאָרט זוכן עלעקטראָניש, מע קען עס מיטנעמען אומעטום; מע קען אַרויסגעבן די אַרטיקלען, ווי באַלד זיי זײַנען גרייט, מע דאַרף ניט וואַרטן; און דרוקן ניט נאָר דעם אַרטיקל אַליין, אַרויס פֿון קאָנטעקסט, נאָר צוזאַמען מיט אַ ריי זאַכן, וואָס זײַנען פֿאַרבונדן. למשל, אַן אַרטיקל וועגן דער ניסתּר קען מען פֿאַרבינדן מיט זײַנס אַ בריוו פֿון אַרכיוו; מיט אַ בילד פֿון שאַגאַל, אויב עס האָט אַ שײַכות; מיט אַן אינטערוויו מיט אַ מומחה אין דער סאָוועטיש־ייִדישער ליטעראַטור — בקיצור, מע קען אַרום דעם אַרטיקל שאַפֿן אַ „וואָלקן‟ פֿון טעקסטן און אָביעקטן, וואָס העלפֿן דעם לייענער בעסער צו פֿאַרשטיין דעם ענין.

אפֿשר איז דיר דער פּאָסטן אין האַרוואַרד געווען באַשערט; ביסט דאָך אויפֿגעוואַקסן אין באָסטאָן?

איך בין געבוירן געוואָרן אין וווּסטער, מאַסאַטשוסעטס, איין שעה פֿון באָסטאָן, און מײַנע עלטערן וווינען נאָך דאָרטן. מײַן טאַטע האָט אַפֿילו שטודירט אין האַרוואַרד, געמאַכט אַ מאַגיסטער אין „פֿאַרגלײַכיקער ליטעראַטור‟ — אינעם זעלביקן אָפּטייל, וווּ איך וועל איצטער זײַן אַ פּראָפֿעסאָר. מיר האָבן געהאַט אַפֿילו אַ קרובֿ, אַ מאַטעמאַטיקער, אָסקער זאַריסקי, וואָס איז דאָרט געווען אַ פּראָפֿעסאָר אין די 1950ער און 1960ער יאָרן. 

צי האָסטו ניט מורא, אַז דו וועסט דאָרט לערנען מיט תּלמידים, וואָס ווייסן מער וועגן דער ניסתּר, ווי דו?

דאָס איז סתּם אַ פּאָזע פֿון די האַרוואַרד־סטודענטן, וואָס זײַנען אפֿשר צו זיכער אין זיך. אַפֿילו די סאַמע קליגסטע סטודענטן — און זיי זײַנען טאַקע זייער קלוג — קענען ניט וויסן, וואָס מיר ווייסן, ווײַל מיר לייענען די דאָזיקע ליטעראַטור שוין יאָרן, זיצן על התּורה ועל העבֿודה. און בכלל, איך וויל ניט טראַכטן וועגן דער באַציִונג צווישן לערער און סטודענט ווי אַ פֿאַרמעסט. הלוואַי זאָלן מיר זיך לערנען צוזאַמען און אויסברייטערן די ייִדיש־פֿאָרשונג.

פֿאַר וואָס איז דער אָפּטייל געווען ספּעציעל פֿאַראינטערעסירט אין דײַן אַרבעט?

מײַן דיסערטאַציע פֿאַרנעמט זיך מיטן באַגריף וועלט־ליטעראַטור, און דאָס איז אַ גרויסע טעמע בײַ די מאָדערנע טעאָרעטיקער. וועלכע שרײַבער ווערן פֿאַררעכנט פֿאַר וועלט־שרײַבער, און ווי אַזוי זעצט מען זיי איבער אויף אַנדערע שפּראַכן — אָדער נישט? וואָס מיינט עס ווען אַ שרײַבער אַליין נעמט אָן דעם סטאַטוס פֿון אַ וועלט־שרײַבער, אַפֿילו אויב ער האָט ניט קיין לייענער? אונדזער פּאָעט גלאַטשטיין, למשל, האָט זיך געהאַלטן פֿאַר אַ גרויסן מאָדערניסט, אָבער מע האָט אים כּמעט ניט איבערגעזעצט. איין מאָל האָט ער באַמערקט אין אַ שמועס מיטן קריטיקער אירווינג האַו: „איך דאַרף קענען אָדען (Auden), אָבער אָדען דאַרף מיך ניט קענען‟ — אָדער עפּעס ענלעכס צו דעם זאָג.

צוריק גערעדט, איז ניט אומבאַדינגט אַ טראַגעדיע, וואָס מע ווערט ניט איבערגעזעצט, ווײַל דער שרײַבער וואָס וויל האָבן אַ וועלט־נאָמען, דאַרף אײַנגיין אויף געוויסע קאָמפּראָמיסן. באַשעוויס און אַש, למשל, האָבן געוואָלט לאָזן איבערזעצן זאַכן, וואָס זײַנען נאָך ניט באמת גרייט צום דרוק, אָדער אַפֿילו צולאָזן שלעכטע איבערזעצונגען; אָדער שאַפֿן אַ בילד פֿון ייִדישקייט, וואָס אַ סך קריטיקער קענען ניט אָננעמען; אָדער פֿלירטעווען מיט סענסאַציאָנעלע און איבערגעטריבענע טעמעס צוליב אַנדערע עסטעטישע, אידיאָלאָגישע און אַפֿילו קאָמערציעלע צילן. דאָס זײַנען פּראָבלעמען, וואָס באַשווערן - און באַרײַכערן - דאָס לעבן פֿון אַ סך שרײַבער אין אַ סך שפּראַכן איבער דער וועלט.