אַמאָל אינעם בבֿלישן שטעטל

Once in a Babylonian Shtetl

אַן אוראַלטער דאָקומענט פֿונעם ייִדישן שטעטל „אַל־יאַהודו‟ אין נבֿוכדנצרס בבֿל, איצט פֿאַרעפֿנטלעכט אינעם נײַעם בוך
אַן אוראַלטער דאָקומענט פֿונעם ייִדישן שטעטל „אַל־יאַהודו‟ אין נבֿוכדנצרס בבֿל, איצט פֿאַרעפֿנטלעכט אינעם נײַעם בוך

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published November 27, 2015, issue of December 11, 2015.

נישט לאַנג צוריק האָט מען אַנטדעקט, אַז נתניהו איז געבוירן געוואָרן און אויפֿגעוואַקסן אין איראַן. איך מיין ערנסט. ווען בנציון מילייקאָווסקי, דער טאַטע פֿון בנימין נתניהו, האָט זיך באַזעצט אין ארץ־ישׂראל, האָט ער באַשלאָסן צו בײַטן זײַן פּוילישן פֿאַמיליע־נאָמען אויף עפּעס, וואָס קלינגט נישט אַזוי „גלותדיק‟.

דער נבֿיא ירמיהו באַקלאָגט זיך, אַז איינער אַ ייִד מיטן נאָמען ישמעאל בן נתניהו האָט דערהרגעט גדליה בן אַחיקם, דעם בבֿלישן גובערנאַטאָר פֿון ארץ־יהודה. אַן אַנדער ייִד מיט אַזאַ נאָמען ווערט דערמאָנט אינעם תּנ״כישן ספֿר דבֿרי־הימים. קיין פּרטים וועגן אים ווייסן מיר אָבער נישט. ס׳זעט אויס, אַז מילייקאָווסקי האָט אויסגעקליבן זײַן פֿאַמיליע־נאָמען על־פּי צופֿאַל, אַבי עס זאָלן האָבן אַ כּמו־תּנ״כישן טעם.

אַזוי צי אַזוי, איז מיט אַ יאָר צוריק אַרויס דאָס גאָר אינטערעסאַנטע בוך פֿון לאָרי פּירס און קאָרנעליאַ וווּנש, צוויי פֿאָרשערינס פֿון דער אוראַלטער אַסיריע, וווּ עס ווערן צום ערשטן מאָל פֿאַרעפֿנטלעכט און באַשריבן די ליימענע דאָקומענטן, וואָס האָט צו טאָן מיט די ייִדן, וועלכע האָבן געוווינט אין בבֿל פֿון 572 ביז 477 יאָר פֿאַר דער קריסטלעכער צײַטרעכענונג. דאָס בוך, אַרויסגעגעבן דורכן פֿאַרלאַג CDL Press, איז אָפּגעדרוקט אויף שיין גלאַנצדיק פּאַפּיר, באַגלייט מיט פֿאָטאָגראַפֿיעס פֿון די דאָקומענטן, פּרטימדיקע קאָמענטאַרן און דעם אַנאַליז פֿון אוראַלטע ייִדישע נעמען.

דעם 18טן טאָג אינעם חודש טבֿת, אינעם צווייטן יאָר זינט דער פּערסישער מלך כּמבישה (Cambyses) איז אַרויף אויפֿן טראָן נאָכן טויט פֿון זײַן באַרימטן טאַטן, כּורש, האָט נתניהו בן אַרזיאַ עדות געזאָגט, צוזאַמען מיט מילכּאַ בן שלמה, אַז צוויי אַנדערע אָרטיקע ייִדן האָבן פֿרײַוויליק פֿאַרקויפֿט אַ דריטן ייִד אַן אָקס פֿאַר 18 שקל. דער אַקאַדישער נאָטאַריוס האָט אויסגעקריצט די אינפֿאָרמאַציע וועגן דעם פֿאַרקויף אויף אַ טאַבעלע, כּדי קיינער זאָל נישט אָנהייבן אַ מישפּט צוליב דער פֿאַרקויפֿטער בהמה. אין מײַן אַרטיקל, פּרוּוו איך צו אַדאַפּטירן די נעמען, לכתּחילה פֿאַרשריבן מיט דער אַקאַדישער פֿלעקלשריפֿט.