ייִדיש און אוקראַיִניש: אַ נאַטירלעכער זיווג

Natural Couple: Yiddish and Ukrainian

דמיטרי טישטשענקאָ און זײַן ייִדיש־אוקראַיִנישע ווערטערבוך
דמיטרי טישטשענקאָ און זײַן ייִדיש־אוקראַיִנישע ווערטערבוך

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published December 10, 2015, issue of December 25, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

אין דער צווייטער העלפֿט פֿונעם 19טן יאָרהונדערט האָט זיך באַוויזן אַ גאַנצע ריי אוקראַיִנישע קלאַסיקער, וועלכע האָבן במשך פֿון אַ פּאָר דורות אַנטוויקלט אַלע ליטעראַרישע זשאַנערס. אויפֿן באָדן פֿון דער אַלטער קריסטלעכער מוסר־ליטעראַטור, אַ מין אוקראַיִנישן אַנאַלאָג פֿון „צאינה־ראינה‟, האָבן פֿאַרשיידענע פֿרײַדענקערישע מחברים גיך אויפֿגעשטעלט מיט 100—150 יאָר צוריק אַ גרויסן ליטעראַרישן קאַנאָן. די אַנטוויקלונג פֿון דער ייִדישער און אוקראַיִנישער ליטעראַטור איז אָנגעגאַנגען האַנט בײַ האַנט — אָפֿטמאָל לויטן זעלבן מוסטער און צוליב פּערזענלעכער פֿרײַנדשאַפֿט פֿון די מחברים.

למשל, דער באַקאַנטער אוקראַיִנישער פּאָעט פּאַוולאָ טישטינאַ האָט זיך ספּעציעל אויסגעלערנט ייִדיש, כּדי איבערצוזעצן אָשר שוואַרצמאַנס לידער אויף אוקראַיִניש. לייב קוויטקאָ איז געווען טיטשינאַס אַ נאָענטער חבֿר; זיי האָבן איבערגעזעצט אַ סך ווערק איינער פֿונעם צווייטן. אַדרבה, טיטשינאַס אוקראַיִנישע איבערזעצונגען פֿון קוויטקאָס לידער האָבן זיך באַוויזן נאַָך פֿאַר די רוסישע.

ס׳איז אַפֿילו בנימצאָ אַן אוקראַיִנישער אַנאַלאָג פֿון אידעאָלאָגישן ייִדישיזם. איוואַן (ישׂראל) קוליק, אַ פּראָמינענטער ייִדיש־שטאַמיקער אוקראַיִנישער פּאָעט, האָט באַטראַכט אוקראַיִניש ווי אַן עכטע פֿאָלקס־שפּראַך, להיפּוך צום אימפּערישן רוסיש. אַ הײַנטצײַטיקער אוקראַיִנישער פּאָעט, משה פֿישביין, אַ געבוירענער אין אַ ייִדיש־רעדנדיקער משפּחה, האָט אויסגעאַרבעט אַן אייגנאַרטיקע משיחישע קאָנצעפּציע אַרום אוקראַיִניש.

מערקווירדיק איז, אַז דאָס נײַע ווערטערבוך האָט זיך באַוויזן דווקא אין אוקראַיִנע און אויף אוקראַיִניש. הגם אין דער ייִדישער געשיכטע פֿון אוקראַיִנע זענען געווען גענוג גאָר פֿינצטערע מאָמענטן, בלײַבט דאָס דאָזיקע לאַנד דער היסטאָרישער צענטער פֿון אונדזער לשון. צוליב דעם איז דער ליטעראַרישער סטאַנדאַרט פֿון ייִדיש גראַמאַטיש באַגרינדעט אויפֿן אוקראַיִנישן דיאַלעקט. ס׳איז סימבאָליש, אַז הגם הײַנט וווינען אין אוקראַיִנע בלויז אַרום 3,000 ייִדיש־רעדער, האָט זיך אַזאַ מאָנומענטאַל ווערק באַוויזן אינעם סאַמע האַרץ פֿונעם אַמאָליקן ייִדישלאַנד.

די מאַטעריאַלן, וואָס וועלן אַרײַן אין טישטשענקאָס גרויסן אינטערנעץ־אוצר פֿון 70,000 ווערטער, קען מען שוין געפֿינען אויף רוסיש אָט דאָ:

//www.jew-fund.kiev.ua/slovar-tishchenko.html