צי קאָן משיח קומען צום צווייטן מאָל?

Do Jews Believe in the Second Coming?

דער פּויפּסט פֿראַנציס (רעכטס) מיט זײַן פֿרײַנד, הרבֿ אַבֿרהם סקאָרקאַ
Getty Images
דער פּויפּסט פֿראַנציס (רעכטס) מיט זײַן פֿרײַנד, הרבֿ אַבֿרהם סקאָרקאַ

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published December 24, 2015, issue of January 08, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

די טעמע פֿון משיחס לייד ווי אַ כּפּרה פֿאַר די אַנדערע מענטשן איז אויך אַ פֿאַרשפּרייטע טעמע אין קבלה־ספֿרים, וואָס שילדערן אַ פֿאַרשאָלטענעם און אויסגעמוטשעטן משיח, וועלכער מוז זיך אויסבאַהאַלטן אויף אַ געוויסער צײַט פֿון די רדיפֿות פֿאַר זײַן ענדגילטיקער אַנטפּלעקונג. למשל, דער ספֿרדישער מקובל רבי אַבֿרהם בן אליעזר דערקלערט אין זײַן ספֿר „משרא קטרין‟, אַז משיח האָט מקבל געווען די גרעסטע ייִסורים, ציטירנדיק דעם קאַפּיטל 53 פֿונעם נבֿיא ישעיה, כּדי מכפּר צו זײַן די עבֿירות פֿונעם זינדיקן עם־ישׂראל.

הגם אַזאַ אימאַזש קאָן קלינגען ווי אַ כּמו־קריסטלעכער, איז דער דערמאָנטער מחבר, וועלכער איז פֿאַרטריבן געוואָרן פֿון שפּאַניע בעתן גירוש־ספֿרד, געווען אַ פֿאַרביסענער שׂונא פֿונעם קריסטנטום. זײַנע ספֿרים זענען פֿול מיט אַפּאָקאַליפּטישע סצענעס פֿונעם חורבן, וואָס דער אמתער משיח מוז ברענגען, לויט זײַן מיינונג, כּדי צו באַשטראָפֿן די פֿאַרדאָרבענע אַנטיסעמעטישע קריסטלעכע אייראָפּע.

אינעם „זוהר‟ און אַ ריי אַנדערע באַקאַנטע קבלה־ספֿרים שטייט אויך געשריבן, אַז משיחס ייִחוס מעג שטאַמען נישט פֿון שלמה המלך, נאָר פֿון דודס זון נתן. אַדרבה, פֿאַרשיידענע משיחישע באַוועגונגען האָבן זיך צעפֿלאַקערט פֿון צײַט צו צײַט אין דער ייִדישער געשיכטע, ווײַל נישט אַלעמאָל האָבן ייִדן זיך געגריבלט אינעם ייִחוס פֿון אַזעלכע פּערסאָנאַזשן, ווי דוד אַלרוי אָדער שבתי צבֿי.

אַ סך מקובלים און חסידישע צדיקים האָבן דווקא נישט געגלייבט, אַז משיח וועט בוכשטעבלעך אויסבויען אַ נײַעם בית־המידרש. לויט פֿאַרשיידענע מדרשים, וועט דער נײַער בית־המיקדש פֿון אַ ריזיקן קאָסמישן פֿאַרנעם אַראָפּלאָזן זיך גרייטערהייט פֿון הימל. רבי יצחק ראַדווילער, אַ באַקאַנטער חסידישער צדיק, גייט נאָך ווײַטער און באַטאָנט, צי מע וועט בכלל דאַרפֿן האָבן אַ גשמיותדיקן בית־המיקדש אין דער משיחישער צוקונפֿט, ווען די גאַנצע וועלט וועט ווערן מלא־רוחניות.

אַחרון אַחרון חבֿיבֿ, איז כּדאַי צו דערמאָנען דעם „מיסטישן ייִדישיזם‟ פֿונעם ווילעדניקער רבי, וועלכע שרײַבט אין זײַן ספֿר „שארית־ישׂראל‟, אַז ווען ייִדן רעדן דבֿרי־תּורה אויף ייִדיש, שטעלן די מלאָכים צונויף די אבֿרים פֿון משיח־צדקנו אין גן־עדן. ייִדיש איז נישט אַ „גלות־זשאַרגאָן‟, נאָר אַ מעכטיקער מיטל צו פֿאַרקערפּערן די משיחישע גאולה. אַ סך מענטשן אויף אַלע צדדים פֿונעם הײַנטיקן ייִדיש־קריסטלעכן דיאַלאָג וואָלט פֿאַרחידושט, אַז אין דער חסידישער אוקראַיִנע האָבן ייִדן יאָ געגלייבט אין דער צווייטער אַנטפּלעקונג פֿונעם איבערנאַטירלעכן הימלישן משיח, אָבער זיך פֿאָרגעשטעלט אַ געשטאַלט פֿונעם היימישן ייִדיש־רעדנדיקן ייִד רב מנחם בן חזקיה. אַזאַ נאָמען פֿונעם אמתן גואל־צדק פֿיגורירט כּסדר אין אונדזער משיחישער טראַדיציע.