נײַעס פֿון וואַרשע

News From Warsaw

פֿון קאָבי ווײַצנער

Published January 26, 2016, issue of February 19, 2016.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

דער „קינדער טעאַטער‟ פֿונעם פֿאַרבאַנד פֿון די ייִדן אין פּוילן גיט די קינדער כאָטש אַ באַגריף וואָס איז אַזוינס ייִדיש און ווי סע קלינגען די שיינע ייִדישע לידער, וואָס אונדזערע גרויסע דיכטערס האָבן געשריבן פֿאַר זיי.

פּאָליאַקן אין לעלאָוו באַוווּנדערן חסידישע באַזוכער, וואָס זייערע קליידער דערמאָנען אין די אַמאָליקע פּוילישע פּריצים

די עמיגראַציע פֿון פּוילן אין די מערבֿ־לענדער אין די לעצטע הונדערט יאָר איז געווען ריזיק. נאָר וואָס זשע? עס איז דאָ אַ גרויסער אונטערשייד צווישן די ייִדישע און די קאַטוילישע אימיגראַנטן. נאָך אַ דור־צוויי בלײַבט פֿון דער פּוילישער אידענטיטעט פֿון די נישט־ייִדן גאָרנישט מיט אַ נישט. דערפֿאַר שטוינען ממש די הײַנטיקע פּאָליאַקן ווען זיי זעען ווי די אייניקלעך פֿון אַמאָליקע פּוילישע ייִדן קומען קיין פּוילן, כּדי עולה־רגל צו זײַן צו די קבֿרים פֿון זייערע פּוילישע צדיקים.

לעצטנס האָבן די פּוילישע צײַטונגען, סײַ אין וואַרשע, סײַ אויף דער פּראָווינץ, געשריבן באריכות וועגן אַן ערך דרײַ הונדערט חסידים וואָס זענען געקומען צום קליינעם שטעטל לעלאָוו אויפֿן יאָרצײַט פֿון זייער צדיק. ווען נישט די לעלאָווער חסידים וואָלט קיינער אין וואַרשע נישט געשריבן וועגן לעלאָוו, אַ שטעטל מיט בלויז צוויי טויזנט אײַנוווינערס.

אין פּוילן האָט מען אַ סך דרך־ארץ פֿאַר אמונה און טראַדיציע. דערפֿאַר מאַכן דאָ די חסידים בכלל און די לעלאָווער חסידים בפֿרט אַ געוואַלדיקן רושם. ס׳איז נישט קיין סוד, אַז די חסידישע בגדים דערמאָנען די אָנטועכצן פון די פּוילישע פּריצים מיט זייערע לאַנגע כאַלאַטן, ברייטע גאַרטלען און פּעלצענע היטלען. פֿאַר די פּאָליאקן זעען אונדזערע חסידים אויס ווי לעבעדיקע בילדער פון היסטאָרישן פּוילן.

די גרויסע וואַרשעווער צײַטונג „דער דזשיעניק‟ האָט, אַ חוץ בילדער, געגעבן אויך אַ טעם פֿון דער תּורה פון ר׳ דוד בידערמאַן, דער גרינדער פון דער לעלאָווער דינאַסטיע.

איך ווייס נישט אויב איך בין ראוי מען זאָל מיך רופֿן אַ צדיק — פֿלעגט ער זאָגן מיט צער — איך האָב ליב מײַנע אייגענע קינדער מער ווי די קינדער פון כּלל־ישראל. הייסט עס, אַז דער צדיק האָט געצווייפֿלט אויב ער האָט דערגרייכט די מדרגה פֿון אַן אמתן אוהבֿ־ישׂראל, גיט אונדז די פּוילישע צײַטונג צו פֿאַרשטיין.