עוואַ פֿראַנק — די פֿאַלשע משיחטע

Eva Frank, Female Messianic Claimant

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published February 11, 2016, issue of March 04, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 4)

דער שטייגער, ווי אַזוי די נאָכפֿאָלגער האָבן באַדינט עוואַ פֿראַנק, האָט זיך שאַרף אונטערגעשיידט פֿון דער געוויינטלעכער פֿרומער אמונה אין ביאת־המשיח, ווי אויך פֿונעם קריסטלעכן אימאַזש פֿון בתולהשאַפֿט. צומאָל האָט די „משיחטע‟ געצוווּנגען די חסידים אויסצופֿירן פֿאַרשיידענע סעקסועלע און פּסיכאָלאָגישע תּאוות — למשל, צו קושן אירע פֿיס. אַ טייל פֿאַוואָריטן, וואָס זענען איר געפֿעלן געוואָרן, האָט זי צוגעלאָזט אַ סך נענטער.

די פֿראַנקיסטן האָבן אויסגעאַרבעט אַ גאַנצע מיסטישע טעאָריע, לויט וועלכער משיח מוז זײַן אַ פֿרוי, ווי אַ גשמיותדיקע שכינה־רעפּרעזענטאַציע. אין דער משיחישער תּקופֿה ווערט די געוויינטלעכע הלכה בטל. להיפּוך, קאָן מען די גײַסטיקע ייִחודים דורכפֿירן, לויט זייער שיטה, מיט גאַנץ גשמיותדיקע „שכינה־רעפּרעזענטאַציעס‟.

ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז ווײַט נישט אַלע נאָכפֿאָלגער פֿון אַזעלכע טעאָריעס האָבן זיך פֿאָרמעל געשמדט, אַזוי ווי יעקבֿ פֿראַנק און זײַן טאָכטער. געוויסע גאַנץ פֿרומע ייִדן פֿון אַ גאַנץ יאָר האָבן אויך געהאָפֿט, אַז אין דער דײַטשישער שטאָט אָפֿענבאַך איז פֿאַראַן אַ הייליקער שלאָס, וווּ עס וווינט אַ פֿרוי, וואָס וועט ברענגען די גאולה אויף דער וועלט.

דער איזענבורגער שלאָס אין אָפֿענבאַך, דער אַמאָליקער צענטער פֿון פֿראַנקיזם
דער איזענבורגער שלאָס אין אָפֿענבאַך, דער אַמאָליקער צענטער פֿון פֿראַנקיזם

עס טרעפֿן זיך אויך טשיקאַווע פֿאַלן, ווען די גרענעץ צווישן טראַדיציאָנעלע און אומטראַדיציאָנעלע דרכים איז אין יענער תּקופֿה צעשווענקט געוואָרן. אין 1787, האָבן די שקלאָווער מתנגדים אַנטדעקט אַ הלכה־פּירוש פֿון אַ געוויסן בראָדער חסיד מיטן נאָמען לייב מלמד. דער דאָזיקער טעקסט איז אָפּגעהיט געוואָרן, אַ דאַנק דער מתנגדישער פּאָלעמיק קעגן די חסידים. צווישן געוויינטלעכע פֿרומע ענינים, קאָמענטירט דער מחבר, אַז אַ „גרויסע קדושה‟ האָט זיך פֿאַר אים אַנטדעקט נישט צוליב צניעות, נאָר דווקא ווען ער האָט גוט אַרײַנגעקוקט הינטער דער מחיצה אין אַ מיקווה, וווּ עס האָט זיך געטובֿלט אַ נאַקעטע פֿרוי.

עס בלײַבט אומקלאָר, צי יענער לייב מלמד איז געווען אַ באַהאַלטענער פֿראַנקיסט, אָדער אַן אָריגינעל־געשטימטער חסיד. ווען ער האָט אָנגעשריבן זײַן פּירוש, האָט יעקבֿ פֿראַנק נאָך געלעבט. ווען זײַן טאָכטער איז אויפֿגעשטאַנען אין שפּיץ פֿון דער סעקטע אין 1791, זענען משיחיש־עראָטישע געדאַנקען וועגן פֿרויען געווען שוין באַקאַנט אויף דער ייִדישער גאַס.