אַפֿילו נישט אין סאַודיע

Not Even in Saudi Arabia

צוויי ספֿרדישע הויפּט־רבֿנים מיט היפּוכדיקע דעות לגבי די נישט־ייִדישע תּושבֿים פֿון ארץ־ישׂראל: יצחק יוסף (רעכטס) און בן־ציון מאיר חי עוזיאל (לינקס)
צוויי ספֿרדישע הויפּט־רבֿנים מיט היפּוכדיקע דעות לגבי די נישט־ייִדישע תּושבֿים פֿון ארץ־ישׂראל: יצחק יוסף (רעכטס) און בן־ציון מאיר חי עוזיאל (לינקס)

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 31, 2016, issue of April 15, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 4)

אין מײַן פֿאָריקן אַרטיקל, האָב איך געטענהט, אַז די תּימן־שטאַמיקע ייִדן ווערן הײַנט קולטורעל אַסימילירט. דאָס זעלבע קומט פֿאָר, צום באַדויערן, מיט די אַנדערע מיזרחדיקע ייִדן, וואָס דערווײַטערן זיך אַלץ ווײַטער פֿון זייער אַמאָליקער קולטור. די ישיבֿה „חזון עובֿדיה‟ אין ראשון־לציון, מיט וועלכער יצחק יוסף פֿירט אָן, שיידט זיך נישט ממשותדיק אונטער פֿון די אַזוי־גערופֿענע אַשכּנזישע חרדישע ישיבֿות, וווּ ס׳איז פֿאַרשפּרייט שׂינאה לגבי דער דרויסנדיקער וועלט און עם־הארצות אין די וועלטלעכע ענינים. צו דער טראַדיציאָנעלער אַשכּנזישער קולטור האָבן אַזעלכע העברעיִש־ און ענגליש־רעדנדיקע חרדישע קרײַזן אויך ווייניק שײַכות. זײַענדיק דער זון פֿונעם איראַקיש־געבוירענעם באַרימטן פּוסק עובֿדיה יוסף, זעט דער הײַנטיקער ראָש־ישיבֿה אויס ווי אַ טיפּישער כּמו־ליטווישער רבֿ, הגם צומאָל טוט ער זיך אָן אין טראַדיציאָנעלע מיזרחדיקע מלבושים.

לאָמיר זיך אָבער אומקערן צו דער ווילדער דרשה. די קאָמפּליצירטע שיטות פֿונעם רבמ״ם און פֿונעם יוסף קאַרו (קאַראָ), דעם מחבר פֿונעם „שולחן־ערוך‟, קאָן מען אָפּטײַטשן אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים. מע זעט אָבער קלאָר, אַז זיי ביידע האָבן געגלייבט, אַז דווקא די מוסולמענער שיידן זיך ממשותדיק אונטער פֿון די אַמאָליקע תּנ״כישע געצנדינער, ווײַל זיי גלייבן אינעם אייבערשטן און זענען אין אַ סך אַספּעקטן נאָענט צו ייִדן.

ס׳איז אויך וויכטיק צו דערמאָנען, אַז אי דער רמב״ם, אי דער מחבר פֿונעם „שולחן־ערוך‟, האָט אַליין געוווינט צווישן די מוסולמענער. עס קאָן טאַקע זײַן, אַז זיי האָבן געהאַלטן, אַז מע טאָר נישט אַרײַנלאָזן גויים בכּיוון צו וווינען אין ארץ־ישׂראל. אינעם פּראַקטישן היסטאָרישן קאָנטעקסט האָט עס אָבער בלויז געמיינט, אַז אַ ייִד, וואָס וווינט דאָרטן, זאָל נישט פֿאַרקויפֿן זײַן הויז אָן אַן ערנסטער סיבה צו אַ נישט־ייִד.

וואָס שייך די פּערזענלעכע באַציִונגען צום נישט־ייִדישן אַרום, זענען כאַראַקטעריסטיש די ווערטער פֿונעם באַרימטן ספֿרדישן רבֿ און מקובל אליעזר אַזקרי (אַזקאַרי), וועלכער דערציילט אין זײַן „ספֿר חרדים‟, אַז רבי יוסף פֿון סאַראַגאָסע, אַ געוויסער שפּאַנישער ייִד, האָט זוכה געווען צו זען אליהו הנבֿיא, ווײַל ער האָט ליב געהאַט אַלע מענטשן און איז אַלעמאָל געלאָפֿן שלום צו מאַכן צווישן די צעקריגטע שכנים, ייִדישע צי נישט־ייִדישע. רבי יוסף האָט געוווינט אין צפֿת און די שכנים זײַנע זענען, אַוודאי, געווען אַראַבער.