אַפֿילו נישט אין סאַודיע

Not Even in Saudi Arabia

צוויי ספֿרדישע הויפּט־רבֿנים מיט היפּוכדיקע דעות לגבי די נישט־ייִדישע תּושבֿים פֿון ארץ־ישׂראל: יצחק יוסף (רעכטס) און בן־ציון מאיר חי עוזיאל (לינקס)
צוויי ספֿרדישע הויפּט־רבֿנים מיט היפּוכדיקע דעות לגבי די נישט־ייִדישע תּושבֿים פֿון ארץ־ישׂראל: יצחק יוסף (רעכטס) און בן־ציון מאיר חי עוזיאל (לינקס)

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 31, 2016, issue of April 15, 2016.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

עוזיאלס באַקאַנטער תּלמיד, רבי חיים־דוד הלוי, וועלכער האָט געדינט ווי דער ספֿרדישער הויפּט־רבֿ אין תּל־אָבֿיבֿ און יפֿו, איז געגאַנגען נאָך ווײַטער און דערקלערט, אַז מע מוז באַטראַכטן פֿון ס׳נײַ אַלע הלכות וועגן באַציִונגען צווישן ייִדן און אַנדערע פֿעלקער, ווײַל זיי זענען פֿאָרמולירט געוואָרן אין דער תּקופֿה פֿון שרעקלעכע אַנטיסעמיטישע רדיפֿות. אין דער הײַנטצײַטיקער וועלט זענען זיי נישט אַקטועל. הלוי איז געבוירן געוואָרן אין ירושלים; זײַן משפּחה האָט געשטאַמט פֿון בורסע, טערקײַ.

זײַן קאָלעגע, רבי משה־אַבֿיגדור עמיאל, וועלכער האָט אין דער זעלבער תּקופֿה געדינט ווי דער אַשכּנזישער הויפּט־רבֿ אין תּל־אָבֿיבֿ, האָט געהאַט ענלעכע דעות. שטאַמענדיק פֿון רוסלאַנד, האָט ער צוגעגעבן צו די קלאַסישע תּורה-אַרגומענטן אַן עלעמענט פֿון לינקע פּאָליטישע דעות. אין דעם פֿאַל, זעען מיר ווידער צוויי געבילדעטע מענטשן, וואָס שטאַמען פֿון פֿאַרשיידענע עדות, אָבער דריקן אויס ענלעכע פּראָגרעסיווע און אינטעליגענטישע געדאַנקען.

צום באַדויערן, האָט דאָס פּנים פֿון דער פֿרומער ייִדישקייט זיך היפּש געביטן במשך פֿון די צוויי לעצטע דורות. בײַ די ספֿרדיש־שטאַמיקע חרדים ווערט אַלץ טיפֿער אײַנגעוואָרצלט דער שטאַרק נעגאַטיווער קוק אויף דער נישט־ייִדישער קולטור. מיט דער דאָזיקער קרענק האָבן זיי זיך אָנגעשטעקט בײַ די פֿאַרפֿרומטע ייִדן פֿונעם אַשכּנזישן אָפּשטאַם. ס׳איז איראָניש, אַז סאַודיע איז ביז לעצטנס געווען דאָס איינציקע אַראַבישע לאַנד, וווּ ייִדן האָבן נישט געטאָרט זיך באַווײַזן. מיט אַ יאָר צוריק, האָט די סאַודישע רעגירונג, אין פּרינציפּ, באַשלאָסן אַרײַנצולאָזן ייִדישע טוריסטן און אַרבעטער. אָך און וויי, אַז אַ הײַנטיקער רבֿ רופֿט פֿון אַ הויכער טריבונע נאָכמאַכן אויף אַ פֿאַרקערטן אופֿן דעם שטייגער, וואָס ווערט אַפֿילו אין אַזאַ לאַנד ווי סאַודיע פֿאַרעלטערט.