פֿאַר וואָס איז שווערער מיט שוועסטער־ברידער?

Why is It Harder With Siblings?

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published April 06, 2016, issue of April 29, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

אָבער מיט דער צײַט זענען די צוויי שוועסטער סײַ־ווי אַריבער אויף ענגליש. „כ׳געדענק אַפֿילו נישט ווען דאָס איז געשען,‟ האָט בעלאַ באַמערקט. „מסתּמא ווען מיר האָבן אָנגעהויבן גיין אין שול. דעמאָלט האָבן מיר גערעדט ענגליש מיט די חבֿרטעס, האָבן מיר שוין מסתּמא געקלערט, אַז ייִדיש איז נישט קיין שפּראַך פֿון יונגע מענטשן.‟

עליע פּאַלעווסקי, דער זון פֿון די ווילנער פּאַרטיזאַנער שימקע און חיהלע פּאַלעווסקי, דערציילט אַן ענלעכע געשיכטע וועגן אים און זײַן ייִנגערן ברודער, משה: „די שפּראַך פֿון דער היים איז געווען ייִדיש, און ווי קליינע קינדער האָבן איך און משה טאַקע גערעדט ייִדיש. אונדזערע עלטערן האָבן זיך שטאַרק באַמיט, אַז מיר זאָלן זיך אַפֿילו שפּילן מיט אַנדערע קינדער אויף ייִדיש, דורכן פֿאַרבעטן משפּחות מיט ייִדיש־רעדנדיקע קינדער ווי, למשל, וולאַדקע און בען מיד, מיט זייערע קינדער, שלמהלע און חנהלע.‟ וולאַדקע און בען מיד זענען געווען פּאַרטיזאַנער פֿונעם וואַרשעווער געטאָ, וואָס האָבן, ווי די פּאַלעווסקיס, געוווינט אין בראָנקס, נ״י.

אין אָנהייב האָבן די פּאַלעווסקי־ברידער טאַקע גערעדט ייִדיש, אָבער צו־ביסלעך זענען זיי אַריבער אויף ענגליש, בפֿרט אין די צענערלינג־יאָרן, האָט עליע געזאָגט.

ווי עס ווײַזט זיך אַרויס, איז דאָס אַ באַקאַנטער פֿענאָמען אויך בײַ אַנדערע פֿעלקער. סאָציאָלינגוויסטן האָבן דורכגעפֿירט אַ צאָל שטודיעס וועגן די שוועריקייטן בײַם אויפֿהאַלטן אַ מינאָריטעט־שפּראַך צווישן שוועסטער און ברידער — בפֿרט בײַ אימגיראַנטישע משפּחות. אינעם בוך, Bilingualism in Schools and Society: Language, Identity, and Policy, שרײַבט די מחברטע סאַראַ שין, אַז די עלטסטע קינדער אין אימיגראַנטישע משפּחות קענען געוויינטלעך צום בעסטן די מינאָריטעט־שפּראַך, ווײַל דאָס איז כּמעט די איינציקע שפּראַך, וואָס מע האָט לכתּחילה גערעדט אין דער היים. אָבער נאָך דעם ווי עס ווערט געבוירן נאָך אַ קינד אין דער משפּחה, לערנט זיך דאָס ייִנגערע אויס ענגליש אַ סך פֿריִער ווײַל זײַן עלטערע שוועסטער אָדער ברודער ברענגט עס שוין אַהיים פֿון דער שול.