וואָס וועט זײַן מיט ייִדיש אין מאָנטרעאָל?

What's the Future for Yiddish in Montreal?

שׂרה וויט פֿירט איר ייִדיש־קלאַס אין דער מאָנטרעאָלער ייִדישער ביבליאָטעק
Dawn Matveev
שׂרה וויט פֿירט איר ייִדיש־קלאַס אין דער מאָנטרעאָלער ייִדישער ביבליאָטעק

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published May 19, 2016, issue of May 27, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

וואַלענטינאַ גאַדי, אַ יונגע איטאַליענישע פֿרוי, וווינט אין מאָנטרעאָל און שרײַבט אַ דאָקטאָראַט וועגן די חסידים. כּדי צו פֿאַרשטיין בעסער דעם אָביעקט פֿון אירע שטודיעס, האָט זי זיך אָנגעשלאָסן אין וויטס קלאַס. שאַראָן מאַק׳קאַלאַן, אַן אירלענדישע פֿרוי, אינטערעסירט זיך מיט דער שפּראַך פֿון איר מאַנס ייִדישן משפּחה־צד, און האָט ליב דעם הומאָריסטישן מאָנטרעאָלער ווידעאָ־סעריאַל Yidlife Crisis. הגם די פּראָגראַם איז בפֿירוש אַ וועלטלעכע, מיט אָפֿן־האַרציקע טשיקאַווע דיסקוסיעס וועגן סעקס, פֿיגורירן אין די קינאָ־עפּיזאָדן כּסדר ייִדיש־רעדנדיקע פֿרומע ייִדן.

אַ סצענע פֿונעם סעריאַל Yidlife Crisis
YouTube
אַ סצענע פֿונעם סעריאַל Yidlife Crisis

אַהרן מאַקלאָוויטש, װאָס זײַנע זין וווינען אין ניו־יאָרק, האָט דערציילט, אַז זיי האָבן געוואָלט דינגען אַ דירה אינעם היסטאָרישן געוועזענעם „פֿאָרווערטס‟־בנין אינעם דרום־מיזרחדיקן טייל פֿון מאַנהעטן. דער אײַנפֿאַל איז אים שטאַרק געפֿעלן; עס האָט זיך אָבער אַרויסגעוויזן, אַז דאָס דירה־געלט איז געפֿערלעך טײַער. ער אַליין וווינט אין אַ ראַיאָן אין מאָנטרעאָל, וווּ די חסידישע שכנים רעדן טאָג און נאַכט אויף ייִדיש.

די לערערין האָט געזאָגט, אַז די חסידישע קהילות בלײַבן פֿאַר איר אַ פֿרעמדע וועלט. ווי אַ ליטוואַטשקע, קאָן זי אַפֿילו נישט פֿאַרשטיין די אונגעריש־גאַליציאַנער הבֿרה פֿונעם ייִדיש־רעדנדיקן פֿרומען ציבור. אַזוי צי אַזוי, גלייבט זי, אַז אַ דאַנק דעם חסידישן עולם, דאַרף זי זיך נישט פֿילן פּעסימיסטיש וועגן דער צוקונפֿט פֿון דער שפּראַך. צווישן די וועלטלעכע און נישט־ייִדישע תּלמידים טרעפֿן זיך אויך מענטשן, וואָס פֿאַראינטערעסירן זיך מיט ייִדיש צוליב דער וואַקסנדיקער השפּעה פֿון די חסידים. איר מאַמע־לשון בליט ווײַטער אין דער שטאָט, הגם דער נוסח פֿון די אימפּאָרטירטע ברוקלינער און אַ פּאָר אָרטיקע פֿרומע אויסגאַבעס שיידט זיך היפּש אונטער פֿונעם אַמאָליקן „קענעדער אַדלער‟, שוין אָפּגערעדט פֿון די טיפֿע קולטורעלע חילוקים.

וויט אָרגאַניזירט איצט אַ צוזאַמענטרעף צווישן די ניצול־געוואָרענע ייִדן פֿון דער שארית־הפּליטה און שולקינדער אין דער קאָנסערוואַטיווער שיל „בית ישראל בית אַהרן‟. זי האָפֿט, אַז דער יונגער דור וועט נישט בלויז וויסן און געדענקען די שוידערס פֿונעם חורבן, נאָר וועט אויך איבערנעמען די גרויסע קולטורעלע ירושה פֿון דער פֿאַרמלחמהדיקער ייִדישקייט, אַרײַנגערעכנט די ייִדישע שפּראַך.

דער סאָציאַלער שפּאַלט צווישן די חסידים און וועלטלעכע ייִדישיסטן בלײַבט צומאָל טיפֿער, ווי די דיסטאַנץ צווישן די אַלטע און יונגע דורות. עס ווילט זיך האָפֿן, אַז מיט דער צײַט וועלן זיך צווישן די צעשפּאָלטענע גרופּעס ייִדיש־רעדער שאַפֿן אויך בריקן, וואָס וועלן העלפֿן צו פֿאַראייניקן און באַרײַכערן אונדזער רוחניות, שפּראַך און קולטור.