סעקסועלער וועגווײַזער אויף ייִדיש — צענזורירט אין אַמעריקע

Sex Guide in Yiddish: Censored in America

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published July 08, 2016, issue of June 25, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

ליבער האָט גראַדויִרט מיט אַ באַקאַלאַווער־דיפּלאָם אין בוקאַרעשט און צו 15 יאָר אָנגעהויבן שרײַבן. ער האָט געאַרבעט ווי אַ לערער און געוואָרן נאָענט צו דער רומעניש־סאָציאַליסטישער באַוועגונג און דערנאָך שטודירט מעדיצין אין ווין.

אין 1904 ער ער אָנגעקומען קיין ניו־יאָרק, וווּ ער האָט שטודירט פֿאָלקס־געזונט אין ניו־יאָרק. אין אַ צאָל ייִדישע צײַטונגען האָט ער געדרוקט אַרטיקלען וועגן היגיענע, וועגעטאַריזם, פֿרײַער דערציִונג און געזונט. פֿון 1910 ביז 1917 האָט ער אַרויסגעגעבן די זשורנאַלן „אונדזער געזונט‟ און „דאָס ראַציאָנאַלע לעבן‟ ווי אַ פּלאַטפֿאָרמע צו פֿאַרשפּרייטן זײַנע געדאַנקען. ער האָט אויך עטלעכע ביכער אַרויסגעגעבן אויף ענגליש און איז געוואָרן אַ פּראָפֿעסאָר פֿון פּסיכיאַטריע אין דער „ניו־יאָרקער פּאָליקליניק‟. ער איז געשטאָרבן אין 1958.

זײַן בוך אויף ייִדיש, „דאָס געשלעכטס־לעבן פֿון מאַן און פֿרוי‟, האָט ער דעדיקירט מיט די ווערטער — „אַ מתּנה דעם ייִדישן פֿאָלק‟. ד”ר ליבער האָט שטאַרק געגלייבט, אַז ער האָט אַ שליחות וואָס ער מוז דורכפֿירן, נישט געקוקט אויף דער קעגנערשאַפֿט פֿון דער ייִדישער מאה־דעה — צו לערנען מיט די ייִדישע אימיגראַנטן „ווי אַזוי צו לעבן אין די איצטיקע אומנאָרמאַלע אומשטענדן, כּדי וואָס מער צו פֿאַרהיטן קראַנקײטן.‟ ווי אַ טייל פֿון דעם האָט ער געוואָלט מע זאָל „פֿאַרשטאַרקן און פֿאַרשענערן דעם קערפּער‟. דערצו האָט ער געהאַלטן, אַז די רעליגיעזע פֿירער טאָרן נישט באַשטימען, ווי אַזוי מע זאָל זיך לערנען וועגן סעקס.

ס’האָט אים געחידושט, וואָס די קעגנערשאַפֿט צו זײַנע געדאַנקען איז געקומען נישט בלויז פֿון דער רעליגיעזער סבֿיבֿה, נאָר אויך פֿון די ראַדיקאַלע קרײַזן. די אַמעריקאַנער ייִדישע פּרעסע האָט אים שטאַרק קריטיקירט אָדער אין גאַנצן פֿאַרשוויגן די באַוועגונג וואָס ער האָט לאַנצירט. לויט ליבערן האָבן די גרויסע באַצאָלטע צײַטונג־אַנאָנסן פֿון די „שווינדל־דאָקטוירים‟ אונטערגעקויפֿט דער פּרעסע, מע זאָל אים נישט שטיצן אין זײַן אַרבעט. ליבערס אומפּאַרטיייִשקייט צו יענער צײַט האָט אויך נישט געהאָלפֿן.