מענטשן און געשעענישן

פֿרומע ייִדן זענען מקרבֿ מוסולמענער

Orthodox Jews Reach Out to Muslims

פֿון יואל מאַטוועיעוו

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

לעצטנס, האָט אַבראַמסאָנס טעטיקייט צוגעצויגן אַ ממשותדיקן אויפֿמערק צווישן טויזנטער מוסולמענער. אינעם יאָר 2014 האָט דאָס פּאָרפֿאָלק אַרויסגעגעבן אַ בוך וועגן זייער סימפּאַטישער באַציִונג צו איסלאַם. די רביצין האָט געזאָגט, אַז שוין מער ווי 20,000 מענטשן אינטערעסירן זיך מיט זייערע פֿאָרשונגען און אונטערנעמונגען. מיט עטלעכע חדשים צוריק האָבן זיי באַזוכט טערקײַ און עגיפּטן, און האָבן זיך דאָרטן געטראָפֿן מיט באַקאַנטע מוסולמענישע גײַסטיקע מנהיגים.

איך בין געווויר געוואָרן וועגן אַבראַמסאָנס טעטיקייט בעת אַ שמועס מיט אַ מוסולמענישן באַקאַנטן. נישט לאַנג צוריק האָט די רביצין פֿאַרעפֿנטלעכט אַרטיקלען אין דער ניו־יאָרקער צײַטונג „דזשויִש פּרעס‟ און אויפֿן ישׂראלדיקן „זיבעטן קאַנאַל‟ („ערוץ 7‟). ביידע אינפֿאָרמאַציע־קוואַלן האָבן אַ רעפּוטאַציע ווי שטאַרק רעכטע און ממילא אַנטי־מוסולמענישע. נישט געקוקט אויף דעם, האָבן אַ טייל לייענער זיך פּאָזיטיוו אָפּגערופֿן.

הרבֿ אַבראַמסאָן באַגרינדט זײַנע פּאָזיציעס אויף אַ צאָל גוט־באַקאַנטע קלאַסישע ייִדישע מקורים. למשל, צוליב דעם הסכּם מיט דער ייִדישער אמונה מעג אַ ייִד דאַוונען אין אַ מעטשעט; הרבֿ מאיר קאַבאַקאָוו, דער דערמאָנטער יונגער חב״ד־שליח, טוט אַזוי אין זײַן שיל „בית־מנחם‟, וואָס געפֿינט זיך אינעם בראָנקסער „מאַסדזשיד אַל־אימאַן‟, אָנגעפֿירט דורכן אַפֿריקאַנער שייך מוסאַ דראַמע.

אויפֿן סמך פֿונעם איטאַליענישן רבֿ אליהו בן־אמוזג, באַטאָנט דער רבֿ, אַז איסלאַם איז אַ כּשרע און בכּבֿודיקע רעליגיע פֿאַר די בני־נח. אַזוי ווי בן־אמוזג, וועלכער האָט זיך אָבער מער פֿאָקוסירט אויף פּראָ־קריסטלעכע ענינים, ציטירט אַבראַמסאָן כּסדר דעם קאָראַן און אַנדערע מוסולמענישע טעקסטן. די רביצין האָט מיר דערציילט אַ פּראַקטישן בײַשפּיל פֿון ייִדיש־מוסולמענישער קאָאָפּעראַציע: אַהרן חמוי, אַ ספֿרדישער רבֿ אין באָסטאָן, האָט געגעבן אַן אָרטיקן שאַריאַט־מומחה אַן עצה, ווי אַזוי מע קאָן מבֿטל צו זײַן אַ מוסולמענישן גט. אַחוץ שלום־בית, קאָן אַזאַ קאָאָפּעראַציע ברענגען אַ סך אַנדערע גוטע רעזולטאַטן.

דער געדאַנק צו שאַפֿן אַ וועלט, וווּ די ייִדישע הלכה זאָל הערשן האַנט בײַ האַנט מיטן שאַריאַט, איז בעצם זייער אַ קאָנסערוואַטיווער. אין אַ געוויסער מאָס שטימט אָבער אַזאַ מהלך־המחשבֿה מיטן אומנאַציאָנאַליסטישן צוגאַנג, לויט וועלכן אַנשטאָט צוויי באַזונדערע מלוכות אין ארץ־ישׂראל איז בעסער צו שאַפֿן אַ פֿאַראייניקטע ייִדיש־פּאַלעסטינער געזעלשאַפֿט. געוויינטלעך ווערן בי־נאַציאָנאַליסטישע דעות אַסאָציִיִרט מיט ראַדיקאַל לינקע באַוועגונגען. לויט אַבראַמסאָנס טעאָריע קאָן דווקא רעליגיע דינען ווי אַ יסוד פֿון אַ מין קאָנסערוואַטיוון אינטערנאַציאָנאַליזם. „ס׳וואָלט געווען בעסער ווען פּאַלעסטינע און ישׂראל פֿאָלגן דעם מוסטער פֿון ניו־יאָרק און ניו־דזשערזי — איין פֿעדעראַציע‟, האָט די רביצין דערקלערט דעם געדאַנק מיט פּשוטע ווערטער.

דאָס פּאָרפֿאָלק קאָאָפּערירט אַקטיוו מיט אַ ריי אַנדערע פֿרומע אָרגאַניזאַציעס און יחידים, וואָס פֿאַרנעמען זיך מיט עטלעכע מינים טעטיקייט. אין די לעצטע יאָרן זענען אויפֿגעקומען אַ ריי אַזעלכע גרופּעס. איינער פֿון זייערע שותּפֿים, צבֿי ווײַסמאַן, איז אַן אַמעריקאַנער בראַצלעווער חסיד, וועלכער איז געוואָרן אַ בעל־תּשובֿה נאָך גײַסטיקע זוכענישן אין אינדיע; אַ מוסולמענישער חבֿר האָט אים דאָרטן געגעבן אַן עצה צו לערנען קבלה און חסידות אַנשטאָט הינדויִזם. צווישן אַנדערע גרופּעס קאָאָפּערירט דאָס פּאָרפֿאָלק מיט דער ייִדיש־מוסולמענישער שוועסטערשאַפֿט „סאַלאַם־שלום‟, און מיט יהודה סטאָלאָוו — דער גרינדער פֿון דער „אַסאָציאַציע פֿון צווישן־רעליגיעזע טרעפֿונגען‟ (IEA).

הרבֿ אַבראַמסאָן גלייבט נישט אין וועלטלעכע הומאַניסטישע ווערטן. לויט זײַן מיינונג, קאָן בלויז רעליגיע ראַטעווען די וועלט. צי קאָן אַזאַ קאָנסערוואַטיווער צוגאַנג פֿאַראייניקן מענטשן, בפֿרט צוויי אַזעלכע צעקריגטע גרופּעס, ווי ייִדן און מוסולמענער? צווישן־רעליגיעזע פֿאָרשונגען און אונטערנעמונגען פֿאָדערן דאָך אַן אָפֿענעם קוק אויף דער אַרומיקער וועלט און פּאָרן זיך שווער מיט קאָנסערוואַטיזם. אַזוי צי אַזוי, זעט אַבראַמסאָנס טעטיקייט אויס גאַנץ דערפֿרישנדיק און האָט זיכער אַ חנעוודיקן אידעאַליסטישן טעם.