מײַן חבֿרטע בלומע ע״ה

My Close Friend, Blume

בלומע לעדערהענדלער
בלומע לעדערהענדלער

פֿון געלע שווייד פֿישמאַן

Published September 23, 2016, issue of September 30, 2016.

(די 5 טע זײַט פֿון 5)

מיט יאָרן שפּעטער באַקום איך אַ בריוו פֿון בלומען, אַז זי איז אויך געוואָרן אַן אַקטיווע מיטגלידין פֿון אָט דער ייִדישער קולטור־געזעלשאַפֿט אין ירושלים. זי גייט אויף אויף אַלע מאָנטיק־טרעפֿונגען און איז אַפֿילו געוואָרן די סעקרעטאַרשע — אַן אַמט וואָס איך האָב געהאַט אין 1971־1973. איך האָב שטאַרק הנאה געהאַט.

מיר טיילן זיך און פֿרייען זיך — און די יאָרן גייען זיך און דרייען זיך.

משה שטאַרבט. מײַן שיקל שטאַרבט. און איצט — בלומע. זי פֿאַרלויפֿט מיר דעם וועג…

עס ווילט זיך ענדיקן אונדזער לעבנס־געשיכטע מיטן לעצטן בריוו וואָס איך האָב פֿון בלומען באַקומען אויף בליצפּאָסט, געשריבן ניט מער ווי צוויי וואָכן איידער זי איז פּלוצלינג אַוועק אין דער אייביקייט.

כּבֿוד איר ליכטיקן אָנדענק

ברוך דיין האמת

טײַערע געלע,

טאַקע גוט געווען צו הערן פֿון דיר. איך האָב זיך עטלעכע מאָל געטראָפֿן מיט דודן דאָ אין ירושלים — בײַ יהודיתן אין שטוב — און ער האָט מיר דערציילט וואָס דו מאַכסט…

איך פֿיל זיך איצט אַ ביסל שטאַרקער, אָבער נאָך אַלץ ניט געקומען צו זיך נאָך דעם ווי איך בין ווינטער־צײַט געפֿאַלן. איך האָב הילף פֿון צײַט צו צײַט און דאָס פֿאַרלײַכערט מיטן אײַנקויפֿן, מיט באָדן זיך, מיט קאָכן, און אַזוי ווײַטער. איך קען זיך פֿאַרלאָזן אויף דער טײַערער יונגער פֿרוי און דאָס אַליין גיט צו צום געזונט.

אַזוי ווי איך וווין אין אַ סבֿיבֿה — אין אַ בנין פֿון עלטערע מענטשן — בין איך קיינמאָל ניט אַליין, און הילף איז דאָ צו יעדער צײַט.

וואָס גיט מיר צו אַ סך כּוח איז מײַן פֿאַרבינדונג מיט אַ סך מענטשן — אָדער עטלעכע פֿון האָלאַנד, אָדער דײַטשלאַנד וואָס קומען אַהער צו געבן פֿרײַוויליק פֿון זייער צײַט — און מיר זענען פֿאַרבליבן גוטע פֿרײַנט אַפֿילו ווען זיי פֿאָרן צוריק אַהיים.

די בעסטע פֿאַרבינדונגען מײַנע זענען מיט יונגע מענטשן — פֿון די יאָרן 16־30, מיט וועמען איך האָב זיך אָפּגעגעבן אין משך פֿון עטלעכע יאָר, און וועמען איך זע זייער אָפֿט, אָדער מיר שרײַבן זיך דורך.

למשל, נעכטן האָט צו מיר געקלונגען אַ יאַפּאַנישע פֿרוי, וואָס האָט זיך דאָ געלערנט אין ירושלים, אַז זי איז דאָ אויף אַ באַזוך; זי איז געקומען מיך זען און זיך דורכגעשמועסט אויף ייִדיש. אַ פּאָר שעה שפּעטער האָב איך זיך געטראָפֿן מיט איינער פֿון מײַנע תּלמידות פֿון דער פֿאָלקסשול — זי און איר מאַן און קינדער זענען אַלע יאָרן אין קאָנטאַקט. איך בין געווען זייער גאַסט אין ניו־דזשערזי, און ווען זיי קומען קיין ישׂראל — פֿאַרבעטן זיי מיך און מיר פֿאַרברענגען צוזאַמען. מסתּמא געדענקסטו איר, זי איז אויך געווען בײַ דיר אין שטוב ווען מיר האָבן זיך אַלע דאָרטן געטראָפֿן מיט אַ שפּאָר ביסל יאָר צוריק; איידעלע רובינשטיין. איז, נעכטן האָבן מיר פֿאַרבראַכט צוזאַמען.

איך האָב אויך אָנהייב יאָר אָנגעפֿירט מיט אַ גרופּע אויף ייִדיש — זיי באַקענט מיט אַ היפּשע צאָל ייִדישע שרײַבער. איך האָב צוגעגרייט אַ סך מאַטעריאַל און אַלץ פֿאָטאָגראַפֿירט פֿאַר זיי. האָבן מיר אַלע הנאה געהאַט און זיי האָבן געלערנט פֿון אַ היפּשע צאָל שרײַבער וואָס זענען זיי בכלל ניט געווען באַקאַנט. ס׳האָט געמאַכט אַ רושם אויף זיי.

און ווען איך פֿיל אַז ס׳איז מיר אומעטיק — לייען איך אַ סך, אָדער איך שרײַב זיך דורך דורך „אי־מייל‟. חוץ דעם וווינען די קינדער און אויך אַ טייל פֿון די אייניקלעך גאָר נאָענט, און ווען איך האָב זיך גענייטיקט — זענען זיי אין עטלעכע מינוט געווען בײַ מיר.

אַגבֿ, איידער איך פֿאַרגעס; מלכל האָט מיך צוגעפֿירט און געהאָלפֿן זײַן בײַ דער דערעפֿענונג פֿון דער שלום־עליכם קאָנפֿערענץ — און די בילדער וואָס דו האָסט געזען אין דער צײַטונג האָב איך בײַגעוווינט און אויך געשעפּט נחת. נו, גענוג — און אפֿשר מער ווי גענוג אויף הײַנט.

זײַ געזונט און האַלט זיך שטאַרק.

דײַן,
בלומע