זעקס ייִדישע לידער פֿאַר דער טראָמפּ־תּקופֿה

Six Yiddish Songs For the Trump Era

Wikimedia Commons/Getty Images

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published February 10, 2017, issue of February 23, 2017.

(די 3 טע זײַט פֿון 4)

3) „באַריקאַדן‟ פֿון שמערקע קאַטשערגינסקי (פֿאָרגעשטעלט דורך די „קלעזמאַטיקס‟, חנה קופּער, דזשאָען באָרץ און אַ כאָר).

כאָטש די ליבעראַלע און לינקע אַמעריקאַנער ייִדן דעבאַטירן, צי מע זאָל אָנשלאָגן די נעאָ־נאַציס פֿונעם „אַלט־רײַט‟ ווי ריטשערד ספּענסער, האָבן די פּוילישע ייִדן ניט אַפֿילו געהאַט דעם לוקסוס אַרומצורעדן דעם ענין. אַז מע האָט געדאַרפֿט זיך גיין שלאָגן אין די גאַסן, האָט מען זיך געשלאָגן אין די גאַסן.

שמערקע קאַטשערגינסקי האָט געכאַפּט די דאָזיקע ווירקלעכקייט אין זײַן ליד „באַריקאַדן‟, וואָס ער האָט אָנגעשריבן בעתן שמאַכטן אין טורמע צוליב זײַן פּאָליטישן אַקטיוויזם. אינעם ליד העלפֿט אַ מיידל חנהלע, אין איינעם מיט אירע ייִנגערע שוועסטער און ברידער, צו בויען אַ באַריקאַדע אין מיטן פֿון דער גאַס פֿאַר זייער הויז בעת זייער פֿאָטער איז „מיט זײַן ביקס פֿאַרנומען‟. אַז די פּאָליציי לויפֿט פֿאַרבײַ שטייען די קינדער אויפֿן דאַך און וואַרפֿן אויף זיי שטיינער.

איך זאָג ניט, חלילה, אַז מע זאָל עמעצן אָנפֿאַלן, נאָר ס׳איז כּדאי אויך ניט צו פֿאַרגעסן, אַז אונדזערע אָבֿות אין אייראָפּע האָבן זיך דאָך נישט געשפּילט.

4) „אַרבעטער־פֿרויען‟ פֿון דוד איידלשטאַדט (פֿאָרגעשטעלט דורך „דניאל קאַהן און דער באַמאָלטער פֿויגל‟ און שׂרה־מינע גאָרדאָן מיט לאָרין סקלאַמבערג, סאַשע לוריא, סוועטאַ קונדיש און פּאַטריק פֿעריל).

בײַם צוהערן זיך צו די לידער פֿון דוד איידלשטאַדט (1866־1892) איז עס אַמאָל אוממעגלעך צו גלייבן אַז ער איז טאַקע געשטאָרבן מיט 125 יאָר צוריק, פֿאַר דער מאָדערנער אַרבעטער־באַוועגונג און אַפֿילו פֿאַרן אויפֿקום פֿון דער מאָדערנער ייִדישער פּרעסע, אַרײַנגערעכנט דעם „פֿאָרווערטס‟. זײַנע לידער קלינגען ווײַט ניט ווי קיין הײַנטצײַטיקע אָבער אויך ניט ווי קיין לידער פֿון זייער אייגענער צײַט — די 1880ער אָדער 1890ער יאָרן. אין זיי הערט מען אַ פֿאָרגעפֿיל פֿון די פּאָפּולערע באַגריפֿן פֿון די 1920ער און 1930ער יאָרן.

ניט געקוקט אויף דעם וואָס „אַרבעטער פֿרויען‟ איז אַ ביסל פֿאַרעלטערט (דער רויטער באַנער פֿון פֿרײַהײַט, למשל) קען עס נאָך אָנרירן דאָס האַרץ. דאָס ליד האָט ווידער פּאָפּולאַריזירט חנה קופּער ז׳׳ל און ווערט דאָ ווידער באַלעבט אויף ייִדיש און ענגליש דורך דניאל קאַהן און חנהס טאָכטער, שׂרה־מינע גאָרדאָן.

דער דאָזיקער נײַער נוסח איז ברייט פֿאַרשפּרייט געוואָרן אין די פֿריִערדיקע טעג פֿון דער טראָמפּ־אַדמינסטראַציע, ווען מיליאָנען מענטשן האָבן אָנגעפֿילט די גאַסן כּדי אָנטיילצונעמען אין די ריזיקע פֿרויען־דעמאָנסטראַציעס.