זעקס ייִדישע לידער פֿאַר דער טראָמפּ־תּקופֿה

Six Yiddish Songs For the Trump Era

Wikimedia Commons/Getty Images

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published February 10, 2017, issue of February 23, 2017.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

5) „אַלע מענטשן זײַנען ברידער‟ פֿון י. ל. פּרץ (פֿאָרגעשטעלט דורכן „ייִדישן פֿילהאַרמאָנישן כאָר‟).

מיט דער אָנגייענדיקער נאָרמאַליזירונג פֿון ראַסיזם אין דער אַמעריקאַנער געזעלשאַפֿט איז עס דווקא אַ פּאַסיקע צײַט צו דערמאָנען דעם פֿאַקט, אַז די ייִדישע ליטעראַטור פֿאַרמאָגט אַ סך אַנטי־ראַסיסטישע לידער. ספּעציעל רירנדיק (און פּאָליטיש־ראַדיקאַל פֿאַר זײַן צײַט) איז י. ל. פּרצס ייִדישער נוסח (קיין איבערזעצונג איז ער זיכער נישט) פֿון פֿרידריך שילערס An die Freude. מיט אַזעלכע פֿערזן ווי „ווײַסע, ברוינע, שוואַרצע, געלע/ מישט די פֿאַרבן אויס צוזאַמען/ אַלע מענטשן זײַנען ברידער/ פֿון איין טאַטן פֿון איין מאַמען‟ און „פֿעלקער, ראַסן, און קלימאַטן — ס׳איז אַן אויסגעקלערטע מעשׂה‟ שטעלט עס צו אַ וויזיע פֿון דער וועלט וואָס איז זייער אַנדערש פֿון סטיוו באַנאָנס וויזיע פֿאַר אַמעריקע.

6) „אַמעריקע די פּרעכטיקע‟ (ענגלישער אָריגינאַל: קאַטערין לי בייטס, ייִדיש פֿון בערל לאַפּין, פֿאָרגעשטעלט דורכן „ייִדישן פֿילהאַרמאָנישן כאָר‟).

אַ סך אַמעריקאַנער ייִדן מיט וועמען איך רעד די טעג פֿילן זיך אָפּגעפֿרעמדט פֿון זייער אייגן לאַנד. געוויסע האָבן דעם חשד, אַז צוליב דעם וואָס עס האָבן זיך ראַדיקאַל געביטן די ווערטן פֿונעם פּרעזידענט אינעם ווײַסן הויז, האָבן זיך די ווערטן פֿונעם לאַנד אויך ראַדיקאַל געביטן.

אין דער אמתן האָט אַמעריקע פֿונעם סאַמע־אָנהייב אָן געהאַט גאָר היפּוכדיקע ווערטן. דאָס לאַנד וואָס האָט אָנגעהויבן דעם עקספּערימענט מיט דער מאָדערנער דעמאָקראַטיע איז אויך געווען דאָס לאַנד וואָס האָט פֿאַרמאָגט מער שקלאַפֿן ווי אַלע אַנדערע לענדער אין דער וועלט־געשיכטע. דאָס לאַנד וואָס איז אינעם אָנהייב 20סטן יאָרהונדערט געווען בײַ ייִדן אַ סימבאָל פֿון פֿרײַהייט האָט אויך פֿאַר זיי פֿאַרשלאָסן די טויערן פּונקט ווען די אייראָפּעיִשע ייִדן האָבן געדאַרפֿט אַ מקום־מיקלט. און אַוודאי איז דאָס לאַנד וואָס האָט דערוויילט אַ שוואַרצן פּרעזידענט אין 2008 און 2012 אויך דאָס זעלביקע לאַנד, וואָס האָט אַרײַנגעשטעלט צום ערשטן מאָל אין עטלעכע דורות אַן עפֿנטלעכן ראַסיסט אינעם ווײַסן הויז. אַמעריקע איז שטענדיק געווען אַ לאַנד פֿון היפּוכדיקע טענדענצן און קיין איין גרופּע אָדער אידעאָלאָגישע שיטה האָט ניט קיין מאָנאָפּאָל איבער איר.

דעם מצבֿ ווערט אויך אָפּגעשפּיגלט אין די באַקאַנטסטע פּאַטריאָטישע לידער. פֿראַנציס סקאָט קיס The Star Spangled Banner, אַ גאַנץ דזשינגאָיִסטיש און בייז־וויליק ליד האָט יאָרן־לאַנג קאָנקורירט מיט „אַמעריקע די פּרעכטיקע‟ פֿאַרן טיטל פֿונעם „נאַציאָנאַלן הימען‟. צום באַדויערן האָט מען בעת די הוּווער־אַדמינסטראַציע דערוויילט קיס ליד און ניט קאַטערין לי בייטס „אַמעריקע די פּרעכטיקע‟ ווי עס האָט געוואָלט פֿרענקלין רוזוועלט און ס׳רובֿ ליבעראַלן. דאָס ליד, וואָס רעפּרעזענטירט בײַ מיר אַמעריקעס בעסערע און מער פֿרידלעכע ווערטן, איז אויך כּדאַי צו הערן אין דער ייִדישער איבערזעצונג פֿון בערל לאַפּין.