אין מאָסקווע, אין סאַמע צענטער שטאָט, געפֿינט זיך די כאָרשיל — אַ שיינע געל־ווײַסע געבײַדע אין נעאָ־קלאַסישן סטיל, די באַקאַנטסטע שיל אין דער רוסישער קרוינשטאָט.
דער בנין, וואָס געהערט הײַנט צו דער ליטוואַקישער קהילה און איר „קאָנפֿעדעראַציע פֿון ייִדישע רעליגיעזע קהילות פון רוסלאַנד”, איז געבויט געוואָרן אין 1891 פֿונעם אַרכיטעקט סימאָן אייבושיץ. דער אַרכיטעקט, אַ ייִד פֿון עסטרײַך־אונגערן, האָט זיך געשמדט און געוואָרן אַ פּראָטעסטאַנט.
מיט צוויי יאָר צוריק האָט אייבעשיצס אוראוראייניקל זיך אָבער געוואָנדן צום הויפּט פֿונעם גיור־אָפּטייל, הרבֿ מאיר מאַנעוויטש, מיט אַ בקשה — זי וויל זיך מגייר זײַן. ר׳ מאיר מאַנעוויטש האָט וועגן דעם געשריבן אויף זײַן זײַטל אין פֿייסבוק, און וועגן דעם גײַסטיקן תּיקון וואָס קומט איצט פֿאָר אין רוסלאַנד: די קינדסקינדער בעסערן אויס די טעותים פֿון זייערע עלטער־זיידעס.
דער פֿאַל אילוסטרירט טאַקע די וויזיע פֿון דער שיל: הײַנט קריגט יהדות ווידער דעם פּרעסטיזש וואָס עס האָט לאַנגע דורות דאָ נישט געהאַט.
די הײַנטיקע רבנים האַלטן, אַז כאָטש די צאַרישע תּקופֿה איז געווען שווער פֿאַר ייִׅדן האָבן זיי פֿאָרט געפֿירט אַ טראַדיציאָנעל לעבן, מ׳איז געווען פֿרום, איז במילא געווען אַ גוטער מצבֿ פֿאַר ייִדן. די סאָוועטישע תּקופֿה, האַלטן זיי, איז אָבער געווען דאָס ערגסטע וואָס ס׳קען זײַן. איינער פֿון די רבנים האָט געזאָגט, אַז סטאַלין איז געווען נאָך ערגער פֿון היטלערן: אויב היטלער האָט געשטרעבט פֿיזיש צו פֿאַרטיליקן די ייִדן — און דאָס איז אים טאַקע ניט געלונגען — האָט סטאַלין געוואָלט גײַסטיק זיי פֿאַרטיליקן. במילא זענען כּמעט אַלע סאָוועטישע ייִדן זענען טאַקע געוואָרן אַטעיִסטן.
אינטערעסאַנט איז, אַז אַלע ייִדן וואָס האָבן זיך געשמדט, ווערן אָנגענומען ווי פֿאַררעטער — אי יענע וואָס האָבן דאָס געטאָן אין די צאַרישע צײַטן צוליב אַ קאַריערע און אַ בעסערן לעבן, אי יענע וואָס האָבן זיך געשמדט אין די 1970ער און 1980ער יאָרן, זוכנדיק אַ מער גײַסטיקן לעבן־שטייגער, אין אַ צײַט ווען מע האָט גרינג געקענט זיך דערוויסן וועגן דער קריסטלעכער פֿילאָסאָפֿיע אָבער אינפֿאָרמאַציע וועגן יהדות, דערצו אויף רוסיש, איז געווען זייער קנאַפּ.
די איצטיקע תּקופֿה אין דער רוסלענדישער געשיכטע ווערט באַטראַכט ווי אַ גאַנץ פֿרײַע. ניט געקוקט אויף אַלע פּאָליטישע רעפּרעסיעס און באַגרענעצונג פֿון פֿרײַהייטן, ווערט דאָס ייִדישע רעליגיעזע לעבן ניט געשטערט. אָבער די שיל־פֿאַרטרעטער אידעאַליזירן אין גאַנצן נישט פּוטינס רוסלאַנד. בכלל, פּרוּוון זיי זיך דערפֿון צו דיסטאַנצירן. זיי טענהן, אַז אָנטייל צו נעמען אין פּאָליטיק וווּ ניט איז, אַחוץ מדינת־ישׂראל, איז ניט קיין ייִדישע דאגה — בעסער ניט צו גיין אויף קיין שום דעמאָנסטראַציעס. זיי זענען בפֿירוש ציוניסטיש־געשטימט, און רופֿן די אָרטיקע ייִדן עולה צו זײַן, טענהנדיק, אַז נאָר אין ישׂראל האָט אַ ייִד און אַ ייִדישע משפּחה די געהעריקע פּערספּעקטיוו.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.