מענטשן און געשעענישן

פֿאַר וואָס דאַווענען אין דער מאָסקווער כאָרשיל אַזוי פֿיל גרים?

Why Does This Moscow Shul Attract So Many Converts?

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

וואָס זשע שטיצט די גרויסע כאָרשיל? ערשטנס, איר שם — ווי מישטיינס געזאָגט, „טוב שם משמן טוב” — אַ גוטע רעפּוטאַציע איז בעסער, ווי דער בעסטער בוימל. די גרויסע מאָסקווער כאָרשיל איז צום בעסטן באַקאַנט דעם וועלטלעכן מאָסקווער ייִדנטום, און אויף גרויסע יום־טובֿים איז די שיל פֿולגעפּאַקט. דעמאָלט קומען אַהין צווישן 1.5 און 2 טויזנט וועלטעלעכע ייִדן, און נאָך נעילה גייען זיי אַוועק — כּדי ווידער צו קומען אין אַ האַלב יאָר אַרום, אויף פּסח.

דווקא צוליב דעם ווערט די שיל געשטיצט פֿון עטלעכע מנדבֿים — זיי ווילן גיבן געלט דער באַקאַנטסטער און דער שענסטער שיל, וואָס געפֿינט זיך אין צענטער שטאָט.

און צווייטנס — די גרעסטע מעלה פֿון דער שיל איז איר בית־דין, וואָס זײַנע גיור־צערטיפֿיקאַטן ווערן אָנערקענט אין ישׂראל, און צוליב עפּעס אַ סיבה — גרינגער און מער אָנגענומען ווי יענע פֿונעם חב״ד־בית־דין. דאָס הייסט, אַז אויב עמעצער וויל זיך מגייר זײַן און נאָך דעם עולה זײַן קיין ישׂראל — איז דווקא די גרויסע מאָסקווער כאָרשיל דער ריכטיקער אַדרעס פֿאַר אים.

כּדי זיך מגייר צו זײַן, מוז מען אויסדריקן אַן אינטערעס צום בית־דין, דערנאָכדעם זיך לערנען — קומען אויף 2-3 לעקציעס אַ וואָך, פֿאַרברענגען אַ סך צײַט אין דער קהילה שבת און יום־טובֿ, ברענגען צוויי רעקאָמענדאַציעס פֿון מענטשן, וואָס איינער פֿון זיי מוז קאָנטראָלירן די קיך פֿונעם קאָנדידאַט (צי איז זי כּשר גענוג), און קומען צוויי מאָל אין בית־דין. די צווייטע זיצונג איז אַ פֿאַרהער: די רבנים פֿרעגן אויס דעם קאַנדידאַט מכּוח כּלערליי הלכות, תּפֿילות און ייִדישער געשיכטע. געוויינטלעך נעמט דער גאַנצער פּראָצעס צווישן אַנדערטהאַלב און צוויי יאָר.

די אָ שוועריקייטן שטויסן אָבער ניט אָפּ דעם עולם. אַלע יאָר קומען אַרום פֿופֿציק נײַע מענטשן, וואָס ווילן זיך מגייר זײַן. אויף די קלאַסן פֿונעם „גיור־אולפּן” באַטייליקן זיך כּסדר ביז 70 תּלמידים. אַלע יאָר זענען זיך מגייר אַרום 20 מענטשן. דאָס רובֿ פֿון זיי קענען גוט די הלכה און קענען זיך אויס אין דער ייִדישער געשיכטע און תּפֿילות, און קענען אַ פּאָר צענדליקער ווערטער אויף לשון־קודש. ווען מע גייט אַרײַן אין דער שיל אויף עפּעס אַ יום־טובֿ, זעט מען אַ מאָדנע בילד: פֿון איין זײַט — מענטשן וואָס פֿאַרשטייען קוים וואָס סע טוט זיך, וואָס פֿאַר אַ תּפֿילה מע זאָגט איצט און פֿאַר וואָס דער חזן שווײַגט פּלוצלינג — דאָס זענען די וועלטלעכע ייִדן, וואָס זענען געקומען אין דער שיל צוליב נאַציאָנאַלע סיבות. פֿון דער צווייטער זײַט — מענטשן וואָס קענען זיך גוט אויס אין סידור, ווייסן דעם סדר פֿון די תּפֿילות און געדענקען אַפֿילו אַ פּאָר תּפֿילות אויף אויסנווייניק — דאָס זענען די בני־אַבֿרהם — די איצטיקע און די קומעדיקע.

וויכטיק איז אויך דער פּערזענלעכער פֿאַקטאָר. די גרים־קאַנדידאַטן ווערן צוגעצויגן צו דעם רבֿ, וואָס פֿירט אָן מיט די גיורים, ר׳ מאיר מאַנעוויטש, און דעם צווייטן רבֿ, וואָס לערנט אין „גיור־אולפּן”, ר׳ אלכּסנדר ז״ק. בייזע זענען אי גרויסע קענער פֿון עבֿרי, אי געבילדעטע, לײַטישע און אינטערעסאַנטע מענטשן.

בײַ דער שיל איז דער „גיור־אולפּן” מסוכּן־וויכטיק. נאָך דעם ווי סײַ די רעגיאָנאַלע קהילות, סײַ סתּם ייִדן, פֿאַרלאָזן די ליטוואַקישע קאָנפֿעדעראַציע און גייען אַוועק אין אַנדערע שילן, אָפּגעשטויסענע פֿון דער אַטמאָספֿער און פֿונעם מאָסקווער הויפּט־רבֿ, פֿאַרנעמען זייער אָרט דווקא די גרים. די רבנים האָבן אויסגעטראַכט דערפֿאַר אַ מיטל: אַ גיור־צערטיפֿיקאַט גיט מען דעם גר ערשט אַ יאָר נאָך זײַן גיור. אין משך פֿון דעם יאָר מוז ער רעגלמעסיק גיין אין שיל. נאָך דעם ווי זיי באַקומען דעם צערטיפֿיקאַט גייען ס׳רובֿ פֿון זיי אויך אַוועק אין די חב״דער שילן.

אַ טייל קאַנדידאַטן, דאָס רובֿ יונגע, קומען זיך מגייר צו זײַן צוליב נאַציאָנאַלע סיבות: זייער טאַטע אָדער זיידע איז אַ ייִד אָבער די באָבע פֿון מאַמעס צד איז אַ גויע. אַ טייל ווילן „גיור לשם חיתּון”: זיי ווילן חתונה האָבן מיט אַ ייִד אָדער ייִדישקע. אָבער דאָס רובֿ האָבן בכלל ניט קיין נאַציאָנאַל שייכות צו דעם ייִדישן פֿאָלק און זענען געקומען צו דער ייִדישער אמונה צוליב גײַסטיקע באַדערפֿענישן. די גרופּע איז אַ פֿאַרשידנאַרטיקע: אי מיטאַרבעטער פֿון אַקאַדעמישע אינסטיטוטן, אי דאָקטוירים, אי מענטשן, וואָס האָבן כּמעט בכלל ניט קיין בילדונג. דווקא זיי בלײַבן די געטרײַסטע באַזוכער פֿון דער כאָרשיל. במילא באַשטייט דער עולם פֿון דער באַקאַנטסטער שיל אין רוסלאַנד בלויז טיילווײַז פֿון ייִדן, און ס׳רובֿ — פֿון גרים.