פֿאַר וואָס דאַווענען אין דער מאָסקווער כאָרשיל אַזוי פֿיל גרים?

Why Does This Moscow Shul Attract So Many Converts?

שמעון און מרים מאַקורין מיט זייער ייִנגעלע, ישׂראל־מאיר
Courtesy: The Moscow Jewish religious community
שמעון און מרים מאַקורין מיט זייער ייִנגעלע, ישׂראל־מאיר

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published August 18, 2017, issue of August 25, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 4)

ס׳איז אָבער אוממעגלעך צו זאָגן, אַז דער רוסלענדישער סדר־היום האָט ניט קיין השפּעה אויף דער שיל. פֿרילינג 2015, למשל, ווען די מלוכישע פּראָפּאַגאַנדע האָט ווידער אַ מאָל באַשטימט פֿאַר איר הויפּט־שׂונא די האָמאָסעקסואַלן, איז אין דער שיל שטאַרק געשטיגן אַ שטימונג פֿון האָמאָפֿאָביע, וואָס איז אָפּגעשוואַכט געוואָרן ערשט נאָך דעם, ווען בעת אַ ירושלימער „שטאָלץ־פּאַראַד‟ [די סעריע פּאַראַדן וואָס באַזינגען די לעזבישע, האָמאָסעקסועלע, ביסעקסועלע און צווישנמיניקע קולטור] האָט אַ פֿרומער ייִד דערשטאָכן אַ מיידל צום טויט.

ר׳ מאַנעוויטש האָט וועגן דעם אָנגעשריבן אַ פּאָסט אויפֿן פֿייסבוק, טענהנדיק, אַז קיין ייִד איז ניט באַרעכטיקט צו באַשליסן, ווער עס זאָל לעבן און ווער ניט, אפֿילו ווען יענע מענטשן זענען עובֿר די מיצוות. אין קאָמענטאַרן צו זײַן פּאָסט האָבן אַ סך מיטגלידער פֿון דער קהילה, פֿאַרחידושט, געפֿרעגט: „אמת? צי זענט איר זיכער, אַז האָמאָסעקסואַלן האָבן אַ רעכט צו לעבן?!‟

די איצטיקע תּקופה פֿון דער רוסלענדישער געשיכטע איז באַטראַכט אין דער שיל ווי אַ פּראָבלעמאַטישע, צום טייל — ווײַל דאָס איז די צײַט פֿון איר גרעסטער מפּלה. די קאָנפֿעדעראַציע האָט באַקומען אַ נײַעם קאָנקורענט — חב״ד — און פֿאַרשפּילט אין גאַנצן. אויב אין די 1990־ער יאָרן זענען די צוויי אָרגאַניזאַציעס געווען מער־ווייניקער גלײַכווערטיק, איז דער רוסלענדישער חב״ד איצט בפֿירוש רײַכער, וויכטיקער און האָט אַ גרעסערע השפּעה. חב״ד איז אַ סך נאָענטער צו דער מלוכה: אויף אָפֿיציעלע צערעמאָניעס, אין וועלכע עס נעמען אָנטייל די פֿאַרטרעטער פֿון פֿאַרשיידענע רעליגיעס, ווערט יהדות פֿאָרגעשטעלט דווקא פֿון חב״ד. חנוכּה־צײַט צינדט מען חנוכּה־לעמפּ אין סאַמע צענטער מאָסקווע — און עס טוט עס דווקא די חב״ד־קהילה. מיט פֿינף יאָר צוריק האָט פּרעזידענט וולאַדימיר פּוטין געמאַכט אַ ברייטן פּאָליטישן זשעסט און איבערגעשיקט זײַן חודש־לוין דעם נײַעם מאָסקווער ייִדישן מוזיי — וואָס געהערט, ווידער, דעם רוסלענדישן חב״ד.

ווי גאַלינאַ זעלענינאַ האָט געוויזן אין איר לעצטן ווערק וועגן חב״ד, שטעקט דער סוד פֿון זײַנע הצלחות ניט בלויז אין זײַן פּאָליטיק, נאָר אויך אין זײַן דאָגמאַטיק. ערשטנס, רעדט דער חב״ד עלעהיי ער וואָלט רעפּרעזענטירט דאָס גאַנצע ייִדישע פֿאָלק, און צווייטנס, ווענדט ער זיך צו דעם ברייטן, וועלטלעכן עולם, וואָס די הײַנטיקע ייִדן זענען טאַקע אַ טייל דערפֿון. חב״ד האָט געגרינדעט דעם בעסטן ייִדישן ביכער־פֿאַרלאַג אין רוסלאַנד, „קניזשניקי”, וואָס גיט אַרויס, צווישן אַנדערע ווערק, רוסישע איבערזעצונגען פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור. חב״ד פֿאַרעפֿנטלעכט זייער אַ גוטע צײַטשריפֿט „לחיים” און איניציִיִׅרט ברייטע קולטורעלע טעטיקייטן. דער נײַער מאָסקווער ייִדישער מוזיי, אַ גוואַלדיקער טעכנאָלאָגישער אויפֿטו, איז בלויז אַ טייל דערפֿון.

די ליטוואַקישע קהילה האָט אָבער פֿאַרשפּילט ניט בלויז ווײַל איר קאָנקורענט איז שטאַרקער און האָט מער הצלחה. איין סיבה דערפֿאַר איז וואָס די ליטוואַקעס זענען ניט גרייט אָנצונעמען אין זייערע רייען יענע ייִדן, וואָס זענען ניט „גענוג‟ פֿרום און געלערנט. די חב״דניקעס האָבן אַנטוויקלט אַקטיווע וועלטלעכע קולטורעלע טעטיקייטן בעת די ליטוואַקעס שטרעבן זיך צו קאָנצענטרירן בלויז אויף לערנען תּורה. אי אין דער גרויסער שיל פֿון חב״ד (אין מאַרייׅנאַ ראָשטשאַ), אי אין דער גרויסער כאָרשיל קומען פֿאָר קלאַסן, אָבער מיט אַ גרויסן אונטערשייד. די חב״דניקעס ציִען צו דעם ברייטן עולם מיט כּלערליי שפּראַכקורסן, ספּאָרט־לימודים, קאָמפּיוטער־קלאַסן און אַזוי ווײַטער, בעת אין דער גרויסער כאָרשיל ווערן דורכגעפֿירט נאָר רעליגיעזע לימודים.