אַבֿרהם סוצקעווער, אונדזער ייִדישער שעקספּיר

Avrom Sutzkever, Our Jewish Shakespeare

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published August 25, 2017, issue of August 25, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

זײַן טענה צו גאָט דריקט זיך אויס אין אַ סך פֿון זײַנע לידער. אַט דאָס ליד הייסט טאַקע „אַ תּפֿילה‟:

זעגלט אַ תּפֿילה אין אָדערן מײַנע זינט יאָרן,
זעגלט ביז וואַנען זי כוואַליעט אַרײַן אין אַ סטראָפֿע —
גאָטעניו! לאָמיר זיך בײַטן מיט אונדזער זכּרון,
איך
וועל געדענקען דעם אָנהייב,
דו
וועסט געדענקען דעם סוף!

און נאָך איין טענה, דאָס מאָל נישט צו גאָט, נאָר צום מענטש:

דו זאָגסט ניטאָ קיין בורא עולם,
ווייסט מסתּמא בעסער —
נאָר אויב אַזוי, קאָלעגע,
איז דער וווּנדער דאַכט זיך גרעסער…
אַליין דעם גורל טראָגן
איז בלויז פֿעיִק אַ מוראַשקע —
דערהייבן זיך צו איר מדרגה
דאַרף אונדז נאָך געדויערן.

אין 1947 האָט זיך סוצקעווער באַזעצט אין ארץ־ישׂראל, באַנײַט זײַן ליטעראַרישע קאַריערע און געוואָרן דער שעף־רעדאַקטער פֿונעם פּרעסטיזשפֿולסטן ליטעראַריש ייִדישן זשורנאַל „די גאָלדענע קייט‟ ביזן יאָר 1995, ווען עס האָט זיך געשלאָסן.

די „גאָלדענע קייט‟ קען מען הײַנט פֿאַרגלײַכן צום ענגלישן זשורנאַל, The New Yorker. איך האָב זיך פֿאַררעכנט פֿאַר די גליקלעכע אין ניו־יאָרק ווען ער האָט אָפּגעדרוקט מײַנעם אַ לענגערן עסיי געווידמעט מײַן מאַמעס לאָדזשער ייִדיש־לשון אין באַנד 137.

ווען מיר האָבן זיך באַזעצט אין ישׂראל איז סוצקעווער געווען אונדזערס אַן אײַנגייער, אַ נאָענטער פֿרײַנד. ער איז אַפֿילו געקומען צו אונדז אויף שׂמחות, אַרײַנגערעכנט די בר־מצווה פֿון אונדזער זון אַבֿרהמל (הײַנט — אַבֿי). איך האָב געוווּסט גענוי אַז יעדעס יאָר איז זײַן נאָמען פֿאָרגעלייגט געוואָרן פֿאַר אַ נאָבעל־פּרעמיע, אָבער אַנשטאָט דעם האָט איין יאָר באַקומען די פּרעמיע ש. י. עגנון צוזאַמען מיט נעלי זאַקס וועלכע האָט געשריבן אויף דײַטש. די סיבה… סוצקעווער האָט געשריבן אויף ייִדיש, די נישט־אַנערקענטע שפּראַך אינעם ייִדישן לאַנד.