קאָלומניסטן

ווער ווייסט וואָס ליגט באַהאַלטן אין מײַן די־ען־איי?

Who Knows What's Lurking In My DNA?

פֿון חנה־פֿײַגל טערטלטויב

„דרײַ און צוואָנציק און איך“ איז אַ פֿירמע וואָס פֿאָרשט די־ען־איי, דעם ירושה־שיפֿער פֿאַר יחידים, פֿאַר מענטשן פֿון אַ גאַנץ יאָר. דאָס איז אַ נײַע זאַך. אַוודאי ווייסן מיר, אַז וויסנשאַפֿטלעכע פֿאָרשערס טוען דאָס שוין דעקאַדעס, און פֿון אַ חיהס די־ען־איי קענען זיי שאַפֿן אַ נײַעם קלאָן, מיט אַלע פּיטשעווקעס די זעלבע ווי די ערשטע חיה. אָבער אַז מע קען אויף אַזוי ווײַט אַרײַנקריכן אין אַ יחידס גענעס און דערגרייכן פֿון וואַנעט ער שטאַמט און וואָס מיט אים וועט זײַן איז בײַ מיר געווען אַ גרויסער וווּנדער.

איך בין איין שבת געווען אַ גאַסט בײַ פֿרײַנד, און מע האָט דאָרטן אָנגעהויבן רעדן פֿון דער אינדיווידועלער די־ען־איי פאָרשונג וואָס זייער זון האָט זיך געלאָזט מאַכן. איך בין געזעסן פֿאַרשטוינט, מיט אַן אָפֿן מויל, די אויגן אויסגעגלאָצט און די אויערן אויפֿגעשפּיצט. ווײַזט אויס, אַז דער זון האָט לעצטנס באַקומען זײַן באַריכט פֿון דער גענאָם־פּראָבע־פֿירמע, געוויזן זײַנע עלטערן און יעצט, עפֿנטלעך, בײַם שבתדיקן טיש, מאַכן זיי פֿון דעם באַריכט חוזק ווײַל עס שטייט דאָרטן געשריבן, אַז ער האָט זעכציק פּראָצענט אייראָפּעיִש בלוט און פֿערציק פּראָצענט אַ געמיש פֿון אַפֿריקאַנער (נעגער) בלוט, אינדיאַניש בלוט און נעאַנדערטאַליש בלוט. זײַנע עלטערן האָבן זיך וועגן דעם גוט צעלאַכט ווײַל אויפֿן פּנים זעט דער זון אויס ווי אַנדערע ישיבֿה־בחורים.

אָבער מיט אַ מאָל הערט דער טאַטע אויף צו לאַכן און ווערט בלאַס. „איין מינוט!“ זאָגט ער. „איין מינוט. איך וויל אײַך עפּעס ווײַזן,“ און ער לויפֿט אַרויס פֿון צימער מורמלענדיק צו זיך אַליין: „איך ווייס נישט צי איך וועל עס קענען געפֿינען. וווּ האָב איך עס אַוועקגעלייגט?“

ווען ער איז צוריק געקומען פֿאָכעט ער זיך מיט עפּעס וואָס ער האַלט אין דער האַנט. „כ’האָב דאָס בילד געפֿונען!“ און ער גיט עס מיר די ערשטע צו באַקוקן.„וואָס זעסטו דאָרט?“ פֿרעגט ער מיך. ”דאָס איז די משפּחה מײַנע.“

„זייער אינטערעסאַנט,“ האָב איך אים געענטפֿערט. „איך האָב זיך קיין מאָל נישט באַקענט מיט דײַנע עלטערן. איך מיין, אַז דו זעסט אויס ווי די מאַמע, אָבער ווער איז די טונקעלע פֿרוי לעבן איר?“

„יאָ, יאָ, דאָס איז מײַן באָבע, דעם טאַטנס מאַמע. איך האָב קיין סך נישט אַרײַנגעטראַכט אין דעם. זי איז געשטאָרבן ווען איך בין נאָר געווען אַכט יאָר אַלט, אָבער איך געדענק, אַז איך האָב זי איין מאָל געפֿרעגט פֿאַר וואָס זי איז אַלע מאָל אַזוי ברוין פֿון דער זון, און זי האָט זיך גוט צעלאַכט אָבער איך געדענק נישט, צי זי האָט מיר עפּעס געענטפֿערט. אפֿשר האָט דער עלטער־זיידע חתונה געהאַט מיט אַ טונקעלער…  אַ טונקעלע ספֿרדישע פֿרוי פֿון… מאַראָקאָ? איז מאַראָקאָ אין אַפֿריקע?“ און זײַן פּנים איז געוואָרן רויט ווי אַ בוראַק. „אַ שאָד וואָס איך האָב נישט בײַ וועמען זיך הײַנט נאָכצופֿרעגן…“

זײַן ווײַב איז מיט אַ מאָל געוואָרן אויפֿגעהײַטערט און געזאָגט אַז אינעם באַריכט וואָס דער זון האָט באַקומען שטייט אויך, אַז ער האָט אינדיאַניש בלוט, און זי גיט צו, אַז אפֿשר איז דאָס פֿון איר צד. אירע אויגן ווערן גרויס, און זי שאָקלט צו מיטן קאָפּ ווי זי וואָלט זייער געוואָלט באַשטימען אירע רייד. אַ חוץ איר מיט איר מאַן, דער זון און זײַן ווײַב בין איך און אַן אַנדערע גוטע פֿרײַנדינע געזעסן בײַם טיש, און זי האָט זיך אַפּנים געפֿילט זייער באַקוועם.

„איר ווייסט אַלע אַוודאי, אַז איך בין אַ גיורת און מײַן משפּחה איז געווען קאַטויליש, אָבער נישט דאָס בין איך אויסן. וואָס איך וויל זאָגן איז, אַז זיידע־באָבע מײַנע זענען אויסגעוואָקסן אין קליינע דערפֿלעך אין וויסקאָנסין. און אין צפֿון וויסקאָנסין געפֿינען זיך אינדיאַנער, אַמעריקאַנער אינדיאַנער…

„ווען איך בין געווען אַ קינד און באַזוכט זיידע־באָבע זענען מיר אָפֿט אַרויסגעפֿאָרן צו זען די צווינטערס פֿון די אינדיאַנער. זיי האָבן געמאַכט בערגלעך, באַגראָב־בערגלעך ווי דענקמאָלן אַנשטאָט מצבֿות.“ וואָס מער זי האָט דערציילט וועגן די אינדיאַנער אַלץ מער אויפֿגעלעבט איז זי געוואָרן, און דאָס אַליין איז מיר געווען אַ וווּנדער. שׂרה, אַזוי האָט זי געהייסן, איז בטבֿע געווען אַ שטילע טויב און זיך מער צוגעהערט צו אַנדערע ווי אַליין פֿאַרכאַפּט דאָס וואָרט. אָבער קיינער האָט גאָרנישט געזאָגט, נישט געוואָלט איר איבעררײַסן ווײַל דעם אמת געזאָגט איז אַלץ געווען אינטערסאַנט.

„די אינדיאַנער אין וויסקאָנסין האָבן געהייסן מענאָנײַטס און…“   

„מענאָנײַטס? ווי קען דאָס זײַן? זיי זענען אַ דײַטשישע סעקטע!“ האָב איך געזאָגט.“   

„נו, עפּעס אַזוי! מעטאַנאָמי, מענאַטאָני…“ און מיר האָבן זיך צעלאַכט.

„ניין, ניין!“ האָט שׂרה כּמעט געשריגן ”מענאָמעני! יאָ! דאָס איז עס. זיי האָבן געהייסן די מענאָמעני אינדיאַנער.“

„וואָס מאַכט עס אויס ווי זיי הייסן?“ האָט די אַנדערע פֿרוי געפֿרעגט. ”פֿאַר וואָס האָסטו גאָר אָנגעהויבן דערציילן וועגן זיי? כ’האָב שוין פֿאַרגעסן.“

יעצט איז שׂרהס געוויינלעכע בלאַסע צערע געוואָרן רויט ווי אַ טרוסקאַווקע.

„מע האָט געשעפּטשעט אין דער משפּחה, ווען מע האָט געמיינט, אַז די קינדער הערן נישט, אַז די באָבע איז ווי אַ מיידל געווען אַ ביסל ווילד, נישט געפֿאָלגט, אַהיימגעקומען שפּעט בײַ נאַכט און צום סוף האָט מען זי אַוועקגעשיקט קיין קאָנעטיקאָט צו אַ מומע. און דאָרטן, נאָך אַ ווײַלע, האָט זי זיך באַקענט מיטן זיידן און חתונה געהאַט.“

„איז וואָס?“

„נו, ווער ווייסט פֿאַר וואָס מע האָט זי אַוועקגעשיקט?“

„אוי! ס׳אַראַ סקאַנדאַל! דו ביסט מרמז אַז זי האָט זיך — און די חבֿרטע האָט זיך צעהוסט — פֿאַרליבט אין אַן אינדיאַנער מיט פֿעדערן אין די האָר און לעדערנדע הויזן? אַזוי ראָמאַנטיש!“

„איר לאַכט פֿון מיר, אָבער ווער קען באמת וויסן וואָס איז מיט עמעצן געשען נאָך אַזאַ לאַנגער צײַט? און, יאָ, ס׳איז אַ ביסל ראָמאַנטיש,“ האָט זי צוגעגעבן און איז אַרײַן אין קיך זיך פּאָרען מיטן געפֿעס.