אַ באַליבטער שרײַבער מיט אַ שאַפֿע סודות

A Beloved Writer With a Closetful of Secrets

וואָלף יונין מיט זײַן טעכטערל, דינה
Courtesy Dina Mann
וואָלף יונין מיט זײַן טעכטערל, דינה

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published October 08, 2014, issue of October 24, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 5)

„ער האָט אָנגעהויבן זיך שטאַרק קריגן מיט מײַן מאַמען, כאָטש איך האָבן נישט געוווּסט פֿאַר וואָס,‟ האָט דינה דערציילט. „ער פֿלעגט געבן אַ זעץ אין טיש, אַז די פֿענצטער האָבן געציטערט. ס׳האָט אונדז שטאַרק איבערגעשראָקן ווײַל ער האָט געהאַט אַזוינע גרויסע מוסקלען, אַז איך האָב מורא געהאַט ער זאָל אונדז אָנשלאָגן. די מאַמע פֿלעגט שטיל זיך בעטן בײַ אים: ׳וועלפֿקע, וועלפֿקע…׳ און ער האָט געענטפֿערט מיט כּעס: ׳פֿאַרשווײַג מיך נישט!׳ און שעלטן אויף רוסיש.‟

דינה האָט אַליין נישט געוווּסט ווי „נישט־לײַטיש‟ ס׳זענען געווען יענע רוסישע אויסדרוקן ביז ס׳האָט זיך בײַ איר איין מאָל אַרויסגעכאַפּט איינער פֿון זיי בעת אַ טאַנץ־רעפּעטיציע. „מײַן רוסישע טאַנץ־לערערין האָט זיך איבערגעשראָקן, ווען זי האָט דאָס דערהערט פֿון מײַן מויל,‟ האָט זי געזאָגט. „זי איז גלײַך צוגעלאָפֿן צו מיר און זיך געבעטן בײַ מיר: ׳אוי, זאָג דאָס נישט! דו ביסט דאָך אַ גוט מיידל!׳ האָב איך שוין פֿאַרשטאַנען ווי שלעכט די ווערטער זענען געווען.‟

„די מאַמע האָט מיר דערציילט, אַז יונגערהייט האָט דער טאַטע געשיכּורט אַ סך, און דערפֿאַר האָט ער אין די שפּעטערע יאָרן קיין מאָל נישט געטרונקען קיין טראָפּן,‟ האָט דינה באַמערקט. אַ טייל מענטשן האָבן דערמאָנט, אַז יונין איז געווען גוטע פֿרײַנד מיטן פּאָעט מאַני לייב (כאָטש מאַני לייב איז געווען מיט 15 יאָר עלטער), מיט וועמען ער האָט געאַרבעט אין קעמפּ בויבעריק, און זיי פֿלעגן זיך אָפֿט אָנשיכּורן צוזאַמען מיט די אַנדערע חבֿרה־לײַט, און גיין „הוליען‟ מיט די מיידלעך.

יונין (צווייטער פֿון רעכטס), אין בויבעריק, הערט זיך צו ווי מאַני לייב (אין מיטן) דערציילט די קעמפּערס אַ מעשׂהלע. אויף דער צווייטער זײַט פֿון בילד, האָט יונין פֿאַרשריבן מאַני לייבס ווערטער: „אָט אַזוי שמאָל איז די ׳מעין־סטריט׳ אין אונדזער שטעטל, און פֿון ביידע זײַטן — שניי.‟ (1930ער יאָרן)
Courtesy Dina Mann
יונין (צווייטער פֿון רעכטס), אין בויבעריק, הערט זיך צו ווי מאַני לייב (אין מיטן) דערציילט די קעמפּערס אַ מעשׂהלע. אויף דער צווייטער זײַט פֿון בילד, האָט יונין פֿאַרשריבן מאַני לייבס ווערטער: „אָט אַזוי שמאָל איז די ׳מעין־סטריט׳ אין אונדזער שטעטל, און פֿון ביידע זײַטן — שניי.‟ (1930ער יאָרן)
יונין (מיט דער גיטאַר) און זײַנע קעמפּערס אין קעמפּ בויבעריק (1930ער יאָרן)
Courtesy Dina Mann
יונין (מיט דער גיטאַר) און זײַנע קעמפּערס אין קעמפּ בויבעריק (1930ער יאָרן)

„אין די 1920ער און 1930ער יאָרן איז געווען זייער פֿאַרשפּרייט דער געדאַנק פֿון פֿרײַער ליבע, און אין די לינקע ייִדיש־קרײַזן אויך,‟ האָט געלע באַמערקט. אַ טייל ייִדישע שרײַבער האָבן דעמאָלט געשריבן און אָפּגעדרוקט ליבע־לידער פֿאַר פֿרויען, וועלכע זענען נישט געווען זייערע אייגענע ווײַבער, און דאָס זעלבע האָבן געטאָן די ייִדישע שרײַבערינס. „טיילווײַז, צוליב דעם האָט מײַן מאַמע דווקא נישט געוואָלט, אַז איך זאָל גיין אין אַ ייִדישער שול, ווײַל זי האָט געהאַלטן, אַז ס׳איז נישט קיין געזונטע סבֿיבֿה פֿאַר אַ יונג מיידל,‟ האָט געלע געזאָגט.

„יונין איז געווען אַ שטאַרק עמאָציאָנעלער מענטש, סכּנת־נפֿשות!‟ האָט ד״ר לאַפּין באַמערקט. „דערצו איז ער געווען אַ שטאַרק אויסגעלינקטער, און מסתּמא אויסגעפּרוּווט אַלע יצר־הרעס…‟