צוויי „פֿאָלקלאָר‟־וועטשערעס מיט פּראָפֿ׳ דובֿ נוי

2 Folk-Dishes Shared With Folklore Professor Dov Noy


פֿון משה לעמסטער

Published November 20, 2014, issue of December 05, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 4)

אפֿרים אויערבאַך, אין זײַן ליד „שכנהשאַפֿט‟, דערציילט וועגן זײַנער אַ טרעפֿונג מיט אַן אַנדער בעסאַראַבער שרײַבער, אײַזיק ראַבוי:

מיר האָבן שוין אין איינעם געגעסן מאַמעליגע
און וואָלעכלעך געזונגען, און אײַנגעזאַלצן קעז…

אין אַן אַנדער ליד, „ייִדיש מײַנער‟ שרײַבט אויערבאַך: „מאַמאַליגאַרישער ייִדיש מײַנער…‟ ער מיינט מיט דעם, טראַכט איך, צו זאָגן: געשמאַקער, בעסאַראַבער ייִדיש. בײַ יאַנקל יאַקירן: „אַ זון אַ גרויסע, אַ קײַלעכדיקע, ווי אַ מאַמעליגע, כאָטש נעם און צעשנײַד זי מיט אַ פֿאָדעם…‟

אַריאל קאַפּראָוו דערמאָנט זיך אין זײַן ביכל „צווישן צוויי וועלט־מלחמות‟: „נאָך האָבן די ייִדן זיך אויסגעלערנט צו עסן מאַמעליגע מיט קעז און פּוטער…‟, און ווײַטער פֿרעגט זײַנער אַ העלד משהלע: „ …די מאַמעליגע, גלײַך אָננעמען מיט די פֿינגער און אײַנטינקען אין דער ברינדזע, ווי אַ געבוירענער מאָלדאָוואַן‟. און נאָך, און נאָך…

אייניקע לייענער קאָנען זאָגן, אַז דאָס האָט מען געשריבן אַ מאָל, ווער שרײַבט הײַנט וועגן מאַמעליגע? זיי האָבן אַ טעות. אין אַ. שפּיגלבלאַטס בוך לידער, „מיטן ניגון פֿון בלעטערפֿאַל‟, וואָס איז ערשט דערשינען אין תּל־אָבֿיבֿ, אַ יאָר נאָך שפּיגלבלאַטס אַוועקגיין אין דער אייביקייט, געפֿינען מיר אַזעלכע שורות:

די ראָמאַנטיק צעדריבלט זיך — דער נאַקעטער זכּרון
טראָגט מיר אַנטקעגן פֿון צווישן מילשטיינער
אַ זעקל קוקורוזע־מעל, און אויפֿן היימישן טישל,
אין קיך, אַ זון אַ פּאַרעדיקע, אַ הייסע מאַמעליגע.

מיר זיצן מיט דובֿ נוי בײַם טיש. אין סאַמע צענטער פֿונעם טיש, ליגט אויף אַ ברעטעלע, ווי אַ פֿולע לבֿנה אַ מאַמעליגע. אויף דער מאַמעליגע — אַ ווײַס פֿעדעמל, אויף אָפּצושנײַדן פֿון איר רעפֿטלעך. אַרום דער „פּאַפּעשוי־מעל־לבֿנה‟ — שאָפֿענע געזאַלצענע ברינדזע, סמעטענע, קעז, צעשמעלצטע פּוטער… און פֿאַרשטייט זיך, אַ פֿלאַש מיט רויטן פּויערישן ווײַן פֿון אַ קעלער. ווען די באַקן אונדזערע זענען שוין געוואָרן אַ ביסעלע רויטלעך, פֿרעג איך דובֿ נויען: „וואָס ווייסט איר וועגן לעמישקע?‟ זאָגט ער: „לעמישקע, קלער איך, מיינט, לעמעלע‟… איך האָב אים גאָרניט געזאָגט. ווי איינער האָט געטענהט: „וואָס זאָל איך רעדן מיט אים וועגן לעמישקע, אַז ער ווייסט ניט, וואָס הייסט, מאַמעליגע‟.