צוויי „פֿאָלקלאָר‟־וועטשערעס מיט פּראָפֿ׳ דובֿ נוי

2 Folk-Dishes Shared With Folklore Professor Dov Noy


פֿון משה לעמסטער

Published November 20, 2014, issue of December 05, 2014.

(די 4 טע זײַט פֿון 4)

צוליב דעם, וואָס די מאכלים, וועגן וועלכע מיר רעדן, זענען אַ ביסעלע לויזלעך פֿלעג מען בײַ אונדז זאָגן אויף אַ מענטשן, אַז ער איז „אַ לעמישקע‟, צי „אַ מאַמעליגע‟, וואָס האָט געזאָלט געהייסן נאָר איינס, דהײַנו: דער מענטש איז „אַ צעקראָכענע בריאה‟, „ניט פֿליישיקס ניט מילכיקס‟, „אַ שוואַכוויליקער‟, „אַ כאַראַקטערלאָזיקער‟, „אַ באַבע‟. נאָר איך בין ניט מסכּים, אַז דאָס מאכל לעמישקע איז אַ קאַשע. בײַ אונדז איז לעמישקע אַ מאַמעליגע פֿון האָבערמעל! אי מאַמעליגע, אי לעמישקע פֿאַרבײַטן ברויט; מע עסט זיי אויפֿן אָרט פֿון ברויט מיט פֿליישיקס, מיט מילכיקס… פֿאַר וואָס איז פֿאַר אייניקע „לעמישקע‟ אַ סינאָנים פֿון „לעמעלע‟, ווייס איך ניט. אפֿשר לויט דער אַנאָלאָגיע: טאַטע, מאַמע — טאַטעשי, מאַמעשי. לעמל — לעמעשי, וואָס קלינגט כּמעט ווי לעמעשקע?

און נאָך אַ פּאַראַדאָקס. וועגן דעם מאכל „מאַמעליגע‟, געפֿינען מיר אָנווײַזונגען אין די ווערק פֿון אַ סך בעסאַראַבער ייִדישע שרײַבער, אָבער וועגן דעם מאכל „לעמישקע‟ האָב איך גאָרנישט ניט געטראָפֿן. כ’האָב ניט געלייענט בײַ עמעצן, אַז „…אויף אַ ברעטל איז געליגן אַ ווײַסע, ווי די פֿולע לבֿנה לעמישקע…‟ פֿאַר וואָס? דערפֿאַר, מיין איך, וואָס „מאַמעליגע‟ איז אַ נאַציאָנאַל מאַכל, און דאָס מאכל „לעמישקע‟ האָט ניט קיין נאַציאָנאַלע „היים‟, ס’איז אַ יתום, און דערפֿאַר שעצט מען זי ניט; און בײַ מענטשן איז דען ניט דאָס זעלבע?…

די צווייטע וועטשערע מיט דובֿ נוי האָט זיך פֿאַרצויגן. ער, דער פּראָפֿעסאָר פֿון פֿאָלקלאָר, איז געווען מסכּים מיט מיר, אַז געוויסע מאכלים זענען אויך אַ מין „פֿאָלקלאָר‟, פֿונעם פּשוטן פֿאָלק…