אַ קליינער ראָמאַנס

A Young Romance


פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published March 20, 2015, issue of April 17, 2015.

ווי עס זאָל נישט זײַן בין איך אויסגעוואַקסן אויף טאָלסטויס „אַנאַ קאַרענינאַ‟, גוסטאַוו פֿלאָבערס „מאַדאַם באָוואַרי‟, עמיל זאָלאַס „נאַנאַ‟, און אַלעקסאַנדער דומאַס „די קאַמיליען דאַמע‟. די אַלע ראָמאַנען האָב איך געלייענט אויף ייִדיש אויפֿן קורס פֿון דער וועלט־ליטעראַטור וואָס האָט געפֿירט מײַן מײַסטער־לערער יצחק כאַרלאַש אין ייִדישן לערער־סעמינאַר.

אין די פֿופֿציקער יאָרן האָט מײַנער אַ גוטער פֿרײַנד נאָך פֿון אונדזער „די־פּי‟ לאַגער אין דײַטשלאַנד, מיר געקלונגען, אַז ער דינט אין אַמעריקאַנער מיליטער אין „פֿאָרט מיד‟, נישט ווײַט פֿון ניו־יאָרק, און אַז דאָרט געפֿינט זיך אַ סאָלדאַט, וואָס רעדט אַ געשמאַקן ייִדיש, און אין אַ וואָך אַרום וועט ער מיך באַקענען מיט אים. ער זאָגט מיר, אַז דער בחור איז געפּאַסט פֿאַר מיר ווי אַ סמיטשיק מיט אַ פֿידל.

איך בין געווען זיבעצן, און ער — דרײַ און צוואַנציק. איך — אַ גרינע און ער — אַן אַמעריקאַנער. איך — אַ קליינינקע, און ער — אַ לאַנגער, אַ קאָלעדזש דערצויגענער, מיט אַ טשופּרינע געלאָקטע שוואַרצע האָר; איז ער באַלד געוואָרן מײַן מאַמעס ליבלינג. ערשטנס, האָט ער געקענט אונטערקומען מײַן מאַמען מיט זײַן ייִדיש, מיט זײַן „פֿרוי שמולעוויטש, אײַערע מאכלים זײַנען אַזוי געשמאַק!‟ — כאָטש זי האָט בלויז געקענט אָפּקאָכן אַדער קאַרטאָפֿל מיט באָרשט, אָדער לאָקשן מיט יויך, אין דעם איז באַשטאַנען איר גאַנצע מעניו.

און צווייטנס, ווי נאָר ער איז געקומען מיך אָפּנעמען אויף אַ ראַנדקע, האָט ער, קודם, געבעטן פּטור צו ווערן פֿון זײַן פֿאַרשוויצטן מונדיר און נעמען אַ דוש. מײַן מאַמען איז עס שטאַרק געפֿעלן, כאָטש איך בין נישט געווען געוווינט צו אַזעלכע דעמאָנסטראַטיווע, מענערישע גענג.

מיר זײַנען געוואָרן אַ פּאָרל, אַלע מײַנע גרינע חבֿרטעס זײַנען מיך שטאַרק מקנא געווען — „אַ קאַלעדזש בוי‟, אַן אַמעריקאַנער, רעדט אַ פֿליסיקן ייִדיש, וווּ האָב איך אים אויסגעפֿונען, ווו? אין צײַט האָט ער מיר אויסגעזאָגט, אַז זײַן טאַטע איז אַ באַרימטער ייִדישער פּאָעט, כאָטש איך האָב קיין מאָל נישט געהערט זײַן נאָמען, מײַן סכום ייִדישע פּאָעזיע אין יענער צײַט איז באַשטאַנען פֿון מאַנגערן און רײזענען.

דער בחור האָט געהייסן משה, און איך האָב ממש זיך געפֿילט אומבאַקוועם, ווײַל זײַנע ליבעס־דערקלערונגען האָבן נישט אויפֿגעהערט צו דונערן, אין זײַן אויטאָ, אין נאַכט־לאָקאַל… ליב! ליב! ליב! שוין זשע איז ליבע אַ זאַך וואָס הערט נישט אויף איבערצוחזרן זיך אָן אַן אויפֿהער, ממש צעדולטשעט צו ווערן.

משה האָט מיר גענומען שילדערן דאָס שיינע הײַזעלע אין לאָנג־אײַלענד, וווּ מיר וועלן וווינען נאָך דער חתונה, מיר וועלן האָבן דרײַ קינדער, צוויי ייִנגלעך און איין מיידעלע… דאָ האָב איך שוין פּראָטעסטירט:

„פֿון וואַנען ווייסטו, אַז איך וועל קענען האָבן קינדער? נאָך אַלעמען בין איך אַ קליינינקע, אַ דאַרינקע…‟ — האָט ער מיר גענומען פֿאַרזיכערן, אַז בלויז „פֿרידזשידע‟ פֿרויען קענען נישט האָבן קיין קינדער. אסור צי איך האָב אין יענער צײַט געוווסט, וואָס עס מיינט „פֿרידזשיד‟, כ’האָב אָבער צוגעלייגט שׂכל און פֿאַרשטאַנען, אַז עס האָט עפּעס צו טאָן מיט אַ פֿרידזשידער.