פֿרומע ייִדן, וואָס שטימען פֿאַר „חד״ש‟

Orthodox Jews Who Vote For Hadash

פּראָפֿעסאָר בצלאל־ייִדל (טשאַרלז) מאַנעקין
Facebook
פּראָפֿעסאָר בצלאל־ייִדל (טשאַרלז) מאַנעקין

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 31, 2015, issue of April 17, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 4)

אין זײַן בלאָג, געפֿירט אונטערן פּסעוודאָנים ירמיהו (דזשערי) האַבער, דערציילט מאַנעקין כּסדר וועגן ליבעראַלע און לינק־געשטימטע פֿרומע ייִדן. אַ גאַנצע גרופּע אַזעלכע מענטשן האָט זיך באַטייליקט, צום בײַשפּיל, אין די פּראָטעסטן קעגן די ייִשובֿים און צעשטערונג פֿון פּאַלעסטינער הײַזער אין דער מיזרח־ירושלימער געגנט שייך־דזשאַראַך. עמוס גאָלדבערג, אַן אַנדער לעקטאָר פֿונעם „העברעיִשן אוניווערסיטעט‟ און אַ פּראָמינענטער אָנטיילנעמער פֿון די דאָזיקע פּראָטעסטן, האָט דערקלערט, אַז אינעם בונטן ירושלימער קולטור־לאַנדשאַפֿט זענען מעגלעך חידושדיקע קאָמבינאַציעס. אַמאָל האָבן אין דער שטאָט געוווינט נישט ווייניק פּאָליטיש פּראָגרעסיווע פֿרומע משפּחות; פֿון דער צווייטער זײַט, זענען די אָרטיקע וועטלעכע לינקע לאַוו־דווקא קעגן רעליגיע. ממילא, טרעפֿן זיך אַזעלכע יונגע־לײַט, וואָס קאָמבינירן פֿרומקייט מיטן לינקן פּראָטעסט־אַקטיוויזם.

הײַיאָר, האָט דער אינטערנאַציאָנאַליסטישער „חד״ש‟ זיך פֿאַראייניקט מיט די אַראַבישע פּאַרטייען אין איין בלאָק. מאַנעקין, וועלכער האָט באַקומען די ישׂראלדיקע בירגערשאַפֿט אין די 1980ער יאָרן, האָט אויפֿן שטים־פּונקט פֿאַרשפּרייט פֿלוג־בלעטלעך לטובֿת דער „פֿאַראייניקטער רשימה‟. אַן ענגלישע זשורנאַליסטקע האָט זיך פֿאַרחידושט און געפֿרעגט, פֿאַרוואָס זאָל אַ ייִד, בפֿרט אַ פֿרומער, שטימען פֿאַר די אַראַבער?

מאַנעקין האָט אויף דער דאָזיקער קשיא געענטפֿערט, אַז הגם אינעם בלאָק באַטייליקן זיך די אַראַבישער פּאַרטייען, איז עס אַ פֿאַראייניקטע אַליאַנץ, וואָס קעמפֿט פֿאַר אַלגעמיינע בירגערלעכע צוועקן, און אַז ער איז דערצויגן געוואָרן אין אַמעריקע, וווּ אַלע בירגער זענען גלײַך על־פּי געזעץ. להיפּוך, איז דער „פֿאַראייניקטער בלאָק‟ דער איינציקער כּוח אינעם הײַנטיקן ישׂראל, וואָס וויל פֿאַרוואַנדלען ישׂראל פֿון אַ נאַציאָנאַליסטישער מלוכה, וואָס ייִדן זענען די הערשנדיקע באַפֿעלקערונג־גרופּע, אין אַ כּמו־אַמעריקאַנער אַלגעמיינער בירגערלעכער געזעלשאַפֿט.

מיט אַ יאָר צוריק, האָט די צײַטונג „ניו־יאָרק טײַמס‟ פֿאַרענפֿטלעכט אַן אַרטיקל וועגן אַ ריי רעליגיעזע ייִדן מיט ענלעכע דעות, לאַוו־דווקא אָרטאָדאָקסישע, מיטן קעפּל „אַ קאָנפֿליקט פֿון אמונה: פֿרום, אָבער נישט מסכּים מיט מדינת־ישׂראל‟. דער מחבר, מאַרק אָפּענהײַמער, הייבט אָן זײַן דערציילונג דערקלערנדיק, אַז טשאַרלז מאַנעקין איז אַ „זעלטענער יחיד‟, וואָס גלייבט, אַז זײַן פּאָליטישע אָריענטאַציע איז באַגרינדעט דווקא אויף דער ייִדישער אמונה.

אין דער אמתן, איז דאָס אַליין זיכער נישט קיין חידוש. ווי געזאָגט, האָבן טויזנט סאַטמאַרער אַנטי־ציוניסטן פּראָטעסטירט נישט לאַנג צוריק קעגן נתניהו צוליב זייערע רעליגיעזע איבערצײַגונגען. דער אמתער חידוש באַשטייט אין דעם, וואָס מאַנעקין איז אַ מאָדערן־אָרטאָדאָקסישער ייִד, וועלכער האַלט זיך יאָ פֿאַר אַ ציוניסט.