פֿרומע ייִדן, וואָס שטימען פֿאַר „חד״ש‟

Orthodox Jews Who Vote For Hadash

פּראָפֿעסאָר בצלאל־ייִדל (טשאַרלז) מאַנעקין
Facebook
פּראָפֿעסאָר בצלאל־ייִדל (טשאַרלז) מאַנעקין

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 31, 2015, issue of April 17, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 4)

מאַנעקינס בלאָג איז געווידמעט דער צוויי־נאַציאָנאַליסטישער שיטה פֿונעם באַקאַנטן רעפֿאָרמער ראַבינער יהודה־לייב מאַגנעס. ענלעכע פּאָליטישע פּאָזיציעס האָט געשטיצט דער באַרימטער ייִדישער פֿילאָסאָף מאַרטין בובער, אַלבערט אײַנשטײַן און אַנדערע באַקאַנטע ייִדישע פּערזענלעכקייטן. אַ ריי פֿרומע טוער, אַרײַנגערעכנט דעם תּל־אָבֿיבֿער הויפּט־רבֿ משה־אַבֿיגדור עמיאל, האָבן געשטיצט ענלעכע אידעען. די קולטורעלע ציוניסטן באַטראַכטן ארץ־ישׂראל ווי אַ נאַציאָנאַלע היים און וועלט־צענטער פֿון ייִדן און ייִדישקייט, אָבער לייקענען אָפּ דעם פּאָליטישן נאַציאָנאַליזם.

אין זײַן בלאָג, דערקלערט מאַנעקין גאַנץ קלאָר, אַז „ירמיהו האַבער‟ איז זײַן פּסעוודאָנים. דער מחבר האָט דערציילט דעם „פֿאָרווערטס‟, אַז ער האָט אַמאָל געוואָלט אָנשרײַבן אַ בוך אויפֿן סמך פֿון רבי יהודהס הלוי באַרימטן ספֿר „כּוזרי‟, וווּ אַ פּראָפֿעסאָר פֿון ייִדישע שטודיעס פֿירט אַ דיסקוסיע מיט אַ ציוניסטישן סטודענט מיטן נאָמען דוד קייזער. מאַנעקין קלײַבט זיך נאָך אַלץ צו פֿאַרענדיקן זײַן בוך, אָבער דערווײַל פֿירט ער אַ בלאָג אונטערן נאָמען פֿונעם אויסגעטראַכטן פּראָפֿעסאָר, וועלכער טראָגט דעם נבֿיאיִשן נאָמען ירמיהו.

לינקע ייִדן פּראָטעסטירן צוזאַמען מיט די אַראַבער אין שייך־דזשאַראַך
Getty Images
לינקע ייִדן פּראָטעסטירן צוזאַמען מיט די אַראַבער אין שייך־דזשאַראַך

מאַנעקין האַלט, אַז הגם יהודה מאַנגעס איז נישט געווען אַזאַ טיפֿער דענקער, ווי בובער, איז ער געווען אַן אַקטיוויסט מיט אַ שטאַרקן מאָראַלישן קאָמפּאַס, וועלכער האָט זיך אינטערעסירט מיט דער קלאַסישער ייִדישער פֿילאָסאָפֿיע און פֿאַרטיידיקט אַ דאָקטאָראַט אינעם דאָזיקן געביט. ווען מדינת־ישׂראל האָט דערקלערט איר אומאָפּהענגיקייט, האָט מאַגנעס פֿאָרגעלייגט, אַנשטאָט דער צוויי־נאַציאָנאַלער מלוכה, צו שאַפֿן אַ פֿאַראייניקטע פֿעדעראַציע פֿון פּאַלעסטינע, מיט אַ ייִדישן און אַראַבישן שטאַט. וואָס שייך „חד״ש‟, האָט מאַנעקין דערקלערט אונדזער צײַטונג, אַז ער איז נישט קיין לינקער, נאָר אַן איבערצײַגטער ליבעראַל, דערצויגן אין אַ דעמאָקראַטישער אַמעריקאַנער משפּחה. ער גלייבט אָבער, אַז אין אַ מלוכה מוזן אַלע בירגער זײַן אינגאַנצן גלײַך, דערפֿאַר האָפֿט ער, אַז ישׂראל וועט זיך פֿאַרוואַנדלען פֿון אַן עטנישער מלוכה פֿאַר ייִדן אין אַן עכטער בירגערלעכער געזעלשאַפֿט אינעם ליבעראַלן זין.

מאַנעקין האָט דערקלערט, אַז ער איז אַ מאָדערנער אָטראָדאָקס און געלערנט דרײַ יאָר אין אַ מאָדערן־אָרטאָדאָקסישער ישיבֿה. צווישן ייִדן פֿונעם דאָזיקן שניט זענען פֿאַרשפּרייט רעכטע שטימונגען; פּערזענלעך, האָט ער זיך אָבער קיינמאָל נישט געפֿילט אומבאַקוועם אין זײַן שיל, הגם דער דערמאָנטער אַרטיקל אין „ניו־יאָרק טײַמס‟ האָט איבערראַשט אַ טייל זײַנע ענגליש־רעדנדיקע חבֿרים אין ירושלים.