דאָס נײַע ייִדישלאַנד: בריסל און לעוּוואַרדען

The New Yiddishland: Brussels and Leeuwarden

בריסל: סאָניאַ פּינקוסאָוויטש און דער מחבר
בריסל: סאָניאַ פּינקוסאָוויטש און דער מחבר

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published May 22, 2014, issue of June 06, 2014.

וואָס שייך ייִדיש אין בעלגיע ווייסן אַלע וועגן אַנטווערפּן, די שטאָט פֿון דימענט־שלײַפֿער און -הענד­לער; אַ שטאָט, וווּ סײַ די חסי­דים, סײַ די פֿרײַע קענען ייִדיש. אָבער וואָס וועגן בריסל, וואָס איז נישט בלויז די הויפּטשטאָט פֿונעם לאַנד, נאָר אויך די הויפּטקוואַרטיר פֿו­נעם אייראָפּעיִשן פֿאַרבאַנד? איך האָב אָנגעקלונגען צו אַן אַלטער חבֿרטע, סאָניע פּינקוסאָוויטש־דראַ­טווע, אַ מיטאַרבעטערין אין ייִוואָ אין די 1980ער יאָרן, וועלכע האָט זיך איבער­געפּעקלט קיין בריסל און איז הײַנט די לערערין פֿון ייִדיש אינעם אָרטיקן „אינסטיטוט פֿאַר ייִדי­שע שטו­דיעס”.

יעדע דרײַ זומערן אָרגאַניזירט דראַטווע בײַ זיך אין אינסטיטוט אַן אינ­טענסיוון זומערקורס פֿון דער ייִדי­שער שפּראַך, און דאָס יאָר וועט מען דאָס אָפּהאַלטן פֿונעם 14טן יולי ביזן 25סטן יולי, מיט די לערערס חיהלע ביר, יצחק ניבאָרסקי, אַניק פּרים־מאַרגולעס, רפֿאל גאָלדוואַסער, און שורה ליפּאָווסקי. //www.ulb.ac.be/facs/philo/judaisme/index-8.html . זי האָט מיך פֿאַרבעטן בעת מײַן וויזיט צו רעדן אויף ייִדיש וועגן ייִדישע פֿאָלקזינגער פֿאַר אירע סטודענטן, און ס’איז געקו­מען אַ פֿײַנער עולם ייִדן פֿון דער קהילה.

איך בין אײַנגעשטאַנען איין נאַכט בײַ אַ פֿרוי פֿון שפּאַניע, איזאַ­בע­לע, בײַ וועלכער, מיט צוויי יאָר פֿריִער, איז אײַנגעשטאַנען מײַן פֿרוי. קומענדיק פֿון פּאַריז, איז מײַן לשון געווען אַ מישמאַש פֿון פֿראַנצייזיש און ניו־יאָרקער שפּאַניש, אָבער איך האָב געהאַט אַ גליק, וואָס זי האָט אַלץ פֿאַרשטאַנען, אָן איבערצופֿרעגן. די דירה האָט געשטאַמט פֿון מלך סאָביעצקיס צײַטן, און איז אַמאָל מסתּמא געווען אַ שיינע, אָבער הײַנט, איז געווען קלאָר, אַז קיין סך געלט האָט זי נישט פֿאַרמאָגט צו מאַכן אַ רעמאָנט, און אַז דער באַלעבאָס פֿון דער דירה אין אַנטווערפּן האָט נישט געוואָלט אַרײַנלייגן קיין געלט זי לײַטיש אויפֿצוהאַלטן.

אָבער נאָך אַ צופֿאַל, ווי אַ סך צו­פֿאַלן אויף מײַן רײַזע: אינעם שכנות­דיקן הויז האָט זיך געפֿונען די סטו­דיע פֿון אַ קינסטלער, מאַרסעל האַס­טיר, אַ קעמפֿער אין דער בריס­לער ווידערשטאַנד־באַוועגונג, וועל­כער האָט נאָך דער מלחמה גע­האַלטן זײַן סטודיע, און זי איבערגע­מאַכט אין אַ לאָקאַל פֿאַר קולטור־פּראָגראַ­מען. צי ער אַליין איז געווען אַ ייִד, איז מיר נאָך נישט קלאָר, אָבער געהאָלפֿן די ייִדן האָט ער זיכער. האַסטיר איז געבוירן געוואָרן אין בריסל אין 1906 און געשטאָרבן צו 105 יאָר אין 2011.